Most Staromiejski
O moście, obecnie łączącym dwa kraje, a dawniej dwie części miasta, pierwszy raz wspomniano pod koniec XIII wieku. Na początku drewniany, ulegał wielokrotnym zniszczeniom w trakcie powodzi i pożarów. W XVI wieku ponownie go odbudowano, tym razem z kamienia. Nawet w tej formie nie oparł się on jednak katastrofom – najpierw zawaliło się jogo środkowe przęsło, potem ponownie strawił go pożar, uszkodziła kra i powódź. Konsekwentne odbudowy wskazywały jednak na jego ogromne znaczenie – przez stulecia łączył on stare i nowe dzielnice Goerlitz.Po wysadzeniu go w 1945 roku, odbudowany został w 2004 roku, łącząc ponownie Europa-Miasto Zgorzelec/Goerlitz.
Die Altstadtbrücke
Die Altstadtbrücke, die heute zwei Länder und einst zwei Stadtteile miteinander verbindet, wurde erstmals Ende des 13. Jahrhunderts erwähnt. Ursprünglich aus Holz erbaut, wurde sie mehrfach durch Hochwasser und Brände zerstört. Im 16. Jahrhundert wurde sie erneut aufgebaut, diesmal aus Stein. Doch auch in dieser Form widerstand sie nicht den Naturkatastrophen – zuerst brach der mittlere Bogen ein, später wurde sie erneut von einem Feuer heimgesucht, und Eisgang sowie Hochwasser beschädigten sie erneut. Die konsequenten Wiederaufbauten zeugten jedoch von ihrer großen Bedeutung – über Jahrhunderte hinweg verband sie die alten und neuen Stadtteile von Görlitz. Nach der Sprengung 1945 wurde sie 2004 wieder aufgebaut und verbindet erneut das Europastadt Zgorzelec/Görlitz.
Dom Biblijny
Idąc w górę ulicy, nie możemy nie zauważyć niezwykłej fasady Domu Biblijnego. Budynek został zbudowany w XVI wieku dla kupca Hansa Heinze, handlującego marzanną barwierską. To jeden z najważniejszych domów kupieckich, postawionych w okresie renesansu w mieście. Misternie zaprojektowana fasada przedstawia sceny ze Starego i Nowego Testamentu. W jej górnej części oglądać możemy sceny z Nowego Testamentu: Zwiastowanie Najświętszej Marii Panny, Narodziny Chrystusa, Chrzest Jezusa, Ostatnia Wieczerza i Ukrzyżowanie Chrystusa. W dolnej znajdują się scenki ze Starego Tesatamentu: Stworzenie Ewy, Grzech pierworodny, Ofiarowanie Izaaka, Otrzymanie dekalogu przez Mojżesza i Podniesienie spiżowego węża. Zawsze pełnił fukcję mieszkalną i handlową. Przez wiele lat nieszczejący, został gruntownie odrestaurowany w latach 2002 – 2007. Wewnątrz domu w dużej mierze udało się zachować lub odtworzyć strukturę przestrzenną z czasów jego powstania. To piękny przykład domów halowych Goerlitz. Od 2009 roku jest siedzibą administracyjną Görlitzer Sammlungen.
Das Biblische Haus
Geht man die Straße weiter hinauf, fällt die außergewöhnliche Fassade des Biblischen Hauses ins Auge. Das Gebäude wurde im 16. Jahrhundert für den Kaufmann Hans Heinze erbaut, der mit Färberkrapp handelte, einer Pflanze, die zur Herstellung von Farbstoffen verwendet wurde. Es ist eines der bedeutendsten Kaufmannshäuser der Renaissancezeit in der Stadt. Die kunstvoll gestaltete Fassade zeigt Szenen aus dem Alten und Neuen Testament. Im oberen Teil sind Szenen aus dem Neuen Testament zu sehen: Die Verkündigung an Maria, die Geburt Christi, die Taufe Jesu, das letzte Abendmahl und die Kreuzigung Christi. Im unteren Teil befinden sich Darstellungen aus dem Alten Testament: Die Erschaffung Evas, der Sündenfall, die Opferung Isaaks, die Übergabe der Zehn Gebote an Mose und die Erhebung der ehernen Schlange. Das Haus diente immer als Wohn- und Geschäftshaus. Nach Jahren des Verfalls wurde es von 2002 bis 2007 gründlich restauriert. Im Inneren gelang es größtenteils, die Raumstruktur aus der Entstehungszeit des Hauses zu bewahren oder wiederherzustellen. Es ist ein schönes Beispiel für die Hallenhäuser von Görlitz. Seit 2009 ist es der Verwaltungssitz der Görlitzer Sammlungen.
Fontanna Neptuna
Na Dolnym Rynku stoi Fontanna Neptuna. To barokowe dzieło, przedstawiające rzymskiego boga chmur, wód i deszczu, powstało w połowie XVII wieku i jest dziełem Georga Mattauscha. Zdobi ona plac przed Starym Ratuszem. Przedstawia postać Neptuna, trzymającego rybę pomiędzy stopami. Z ust umieszczonej niżej, rzeźbionej głowy maszkarona, wypływa woda fontanny.
Der Neptunbrunnen
Auf dem Untermarkt steht der Neptunbrunnen. Dieses barocke Werk, das den römischen Gott der Wolken, Gewässer und des Regens darstellt, entstand Mitte des 17. Jahrhunderts und ist ein Werk von Georg Mattausch. Es schmückt den Platz vor dem alten Rathaus. Die Figur zeigt Neptun, der einen Fisch zwischen den Füßen hält. Aus dem Mund eines darunter platzierten, gemeißelten Wasserspeiers fließt das Wasser des Brunnens.
Wieża ratuszowa
Tuż za Fontanną Neptuna wznosi się Wieża Ratuszowa. Początkowo małą wieżę na początku XVI wieku podwyższono o 60 metrów, nadano jej kształt ośmioboku i wykończono attyką. W XVIII wieku wieżę zniszczyło uderzenie pioruna; wtedy też, po odbudowie, zyskała kształt, który podziwiać możemy do dziś. W końcu XVI wieku istniejący na wieży zegar z dwoma tarczami Bartłomiej Scultetus połączył z zegarem faz księżyca. Widniejąca na nim głowa przedstawia strażnika miejskiego, który w 1556 roku przespał pożar miasta. O pełnej godzinie głowa otwiera oczy, świecące na pomarańczowo. Wieżowe dzwony przetopiono podczas I Wojny Światowej. Wieża Ratusza, na którą można wejść, oferuje jeden z najpiękniejszych widoków na Görlitz.
Der Rathausturm
Hinter dem Neptunbrunnen erhebt sich der Rathausturm. Ursprünglich ein kleiner Turm, wurde er Anfang des 16. Jahrhunderts um 60 Meter erhöht, in eine achteckige Form gebracht und mit einer Attika abgeschlossen. Im 18. Jahrhundert wurde der Turm durch einen Blitzschlag beschädigt; nach dem Wiederaufbau erhielt er die Form, die wir heute bewundern können. Ende des 16. Jahrhunderts verband Barthel Scultetus die vorhandene Turmuhr mit zwei Zifferblättern mit einer Mondphasenuhr. Der darauf abgebildete Kopf stellt einen Nachtwächter dar, der 1556 einen Stadtbrand verschlafen hatte. Zur vollen Stunde öffnet der Kopf seine Augen, die orange leuchten. Die Glocken des Turms wurden während des Ersten Weltkriegs eingeschmolzen. Der begehbare Rathausturm bietet einen der schönsten Ausblicke auf Görlitz.
Schody ratuszowe z figurą Justicii
Schody ratuszowe powstały prawdopodobnie w połowie XVI wieku. Zaprojektowane przez Wendela Roskopfa, uchodzą za jedno z arcydzieł wczesnego renesansu. Zakrzywiona linia schodów prowadzi do portalu skrzydła dworskiego i ambony ogłoszeniowej. Zdobiące je wzory są, jak na tamte czasy, wyjątkowo nietypowe. wizerunek upadającej Ewy czy putta zsuwające się po poręczy zaskakiwały oglądających. W 1950 roku dla ochrony zastąpiono je kopiami.
Pod koniec XVI wieku ambonę uzupełniono wizerunkiem Justycji, rzymskiej bogini sprawiedliwości. W przeciwieństwie do zwykłych przedstawień, nie ma ona opaski na oczach, co oznaczało, że sąd w Goerlitz ma niezachwiane opinie. Rzeźba nie jest jednak oryginalna – przeniesiona podczas II Wojny Światowej, nigdy nie wróciła na miejsce.
Die Rathaustreppe mit Justitia-Figur
Die Rathaustreppe entstand wahrscheinlich Mitte des 16. Jahrhunderts. Entworfen von Wendel Roskopf, gilt sie als Meisterwerk der Frührenaissance. Die geschwungene Linie der Treppe führt zum Portal des Hoftrakts und zur Verkündungskanzel. Die Verzierungen sind für die damalige Zeit äußerst ungewöhnlich. Darstellungen wie die stürzende Eva oder Putti, die das Treppengeländer hinabrutschen, erstaunten die Betrachter. 1950 wurden sie zum Schutz durch Kopien ersetzt. Ende des 16. Jahrhunderts wurde die Kanzel um eine Darstellung der Justitia, der römischen Göttin der Gerechtigkeit, ergänzt. Im Gegensatz zu üblichen Darstellungen trägt sie keine Augenbinde, was andeutet, dass das Gericht in Görlitz unerschütterliche Urteile fällt. Die Skulptur ist jedoch nicht das Original – sie wurde während des Zweiten Weltkriegs entfernt und nie wieder zurückgebracht.
Nowy Ratusz
Stary Ratusz w Goerlitz zawsze był miejscem administracji miejskiej, władzy i jurysdykcji. Rozrastające się miasto potrzebowało jednak więcej miejsca dla urzędników, wspomagających obywateli w codziennych sprawach. Zdecydowano więc o dobudowie budynku. Renesansowe wnętrza Starego Ratusza połączono z nowo powstałym budynkiem, którego budowę ukończono na początku XX wieku. Neorenesansowa bryła, której fasadę zdobią herby miast członkowskich Ligi Sześciu Miast, jest naturalnym przedłużeniem bryły starego Ratusza.
Das Neue Rathaus
Das alte Rathaus in Görlitz war immer ein Ort der städtischen Verwaltung, Macht und Gerichtsbarkeit. Doch die wachsende Stadt benötigte mehr Platz für Beamte, die den Bürgern bei alltäglichen Angelegenheiten halfen. Daher wurde der Bau eines zusätzlichen Gebäudes beschlossen. Die Renaissance-Innenräume des alten Rathauses wurden mit dem neu entstandenen Bau verbunden, dessen Bau zu Beginn des 20. Jahrhunderts abgeschlossen wurde. Der neorenaissance Baukörper, dessen Fassade mit den Wappen der Städte des Sechsstädtebundes geschmückt ist, ist eine natürliche Erweiterung des alten Rathauses.
Waga Miejska (Dom Solny)
Waga Miejska (Die Waage) to najważniejszy z budynków stojących pośrodku Dolnego Rynku w Goerlitz. Prosta, renesansowa bryła z czterema kondygnacjami charakteryzuje się nieregularnym kształtem. W zabudowie Dolnego Rynku ten budynek pełnił bardzo ważną funkcję – to tu ważono i clono sprowadzane do miasta towary. Pierwszą kondygnację wieńczą przedstawienia masek. Konsole z popiersiami przedstawiają, między innymi, architekta Jonasa Roskopfa z cyrklem, mistrza murarskiego Eliasa Ebermanna czy mistrza wagi Andreasa Alerta, przedstawionego z ciężarkiem i wagą. Do początków XIX wieku swoją siedzibę miał tu urząd akcyzowy.
Die Städtische Waage (Salzhaus)
Die Städtische Waage (Die Waage) ist das bedeutendste Gebäude auf dem Untermarkt in Görlitz. Der schlichte, renaissance Bau mit vier Stockwerken zeichnet sich durch seine unregelmäßige Form aus. In der Bebauung des Untermarkts erfüllte dieses Gebäude eine sehr wichtige Funktion – hier wurden die in die Stadt importierten Waren gewogen und verzollt. Das erste Stockwerk wird von Maskendarstellungen geziert. Die Konsolen mit Büsten zeigen unter anderem den Architekten Jonas Roskopf mit einem Zirkel, den Maurermeister Elias Ebermann oder den Waagmeister Andreas Alert, dargestellt mit einem Gewicht und einer Waage. Bis zu den Anfängen des 19. Jahrhunderts befand sich hier das Steueramt.
Łuk Szeptów
Na Dolnym Rynku, tuż obok ratusza mieszkali najbogatsi kupcy miasta. Kamienice, które zamieszkiwali, spełniały jednocześnie funkcje mieszkalne i handlowe. Oprócz komnat mieszkalnych, mieściły się w nich pokoje gościnne i przestronny dziedziniec. W odpowiedzi na ich potrzeby, powstała charakterystyczna konstrukcja domów halowych – z przestronnym miejscem, w którym mieścił się wóz z koniem, przejazdem na dziedziniec i szerokimi schodami, prowadzącymi do hali centralnej, których reprezentacyjność podkreślała status właściciela domu.
Dom pod numerem 22 jest przykładem takiej architektury. Tym jednak, co go wyróżnia,
to okrągły, późnogotycki portal. Skromnie zdobiony, posiada wyjątkową właściwość akustyczną – doskonale przenosi każdy, nawet najcichszy dźwięk, na drugą stronę – dlatego nazywany jest „Łukiem Szeptów”. Parter domu i powstały powstały pod koniec XIV wieku, konstrukcję domu wielokrotnie przebudowywano.
Der Flüsterbogen
Am Untermarkt, gleich neben dem Rathaus, wohnten die reichsten Kaufleute der Stadt. Die Häuser, in denen sie lebten, dienten zugleich Wohn- und Handelszwecken. Neben Wohnräumen gab es in ihnen Gästezimmer und einen geräumigen Innenhof. Um ihren Bedürfnissen gerecht zu werden, entstand die charakteristische Konstruktion der Hallenhäuser – mit einem geräumigen Bereich, in dem Platz für einen Wagen mit Pferd war, einer Durchfahrt zum Innenhof und einer breiten Treppe, die zur zentralen Halle führte und deren Repräsentativität den Status des Hauseigentümers unterstrich. Das Haus unter der Nummer 22 ist ein Beispiel für solche Architektur. Was es jedoch auszeichnet, ist das runde, spätgotische Portal. Schlicht verziert, besitzt es eine besondere akustische Eigenschaft – es überträgt selbst den leisesten Klang perfekt auf die andere Seite – daher wird es „Flüsterbogen“ genannt. Das Erdgeschoss des Hauses und der Portalbogen stammen aus dem späten 14. Jahrhundert, die Hauskonstruktion wurde mehrfach umgebaut.
Apteka Ratuszowa
Na rogu Dolnego Rynku, tuż na początku Peterstrasse, stoi niezwykle zdobiona kamienica. Apteka Ratuszowa, znana także jako Apteka Struve, to gotycka budowla, przebudowana w stylu renesansowym. W połowie XVII wieku kupil ją Benjamin August Struve , i tu właśnie, do 1832 roku, znajdowała się jedyna w mieście apteka.
Tym, co wyróżnia budynek, to bogate zdobienia fasady. Znajdują się tu dwa zegary słoneczne, wykonane przez Zacharego Scultetusa, brata Bartłomieja, nadburmistrza miasta. Zdobią one pas muru pomiędzy oknami pięter, podkreślając kształt narożnego okna wykuszowego.
Zegar po lewej stronie pokazuje różne typy godzin – cywilnych, włoskich i babilońskich. Zegar po prawej stronie pozwala na odczyt godzin planetarnych, określonych znaków zodiaku i sezonowych wschodów słońca.
W trakcie prac remontowych, które rozpoczęto w 1999 roku, odsłonięto zamurowany przez dziesięciolecia ozdobny portal wejściowy
Die Rathausapotheke
An der Ecke des Untermarkts, gleich zu Beginn der Peterstraße, steht ein reich verziertes Bürgerhaus. Die Rathausapotheke, auch bekannt als Struve-Apotheke, ist ein gotisches Gebäude, das im Renaissance-Stil umgebaut wurde. Mitte des 17. Jahrhunderts wurde es von Benjamin August Struve gekauft, und hier befand sich bis 1832 die einzige Apotheke der Stadt. Was das Gebäude besonders hervorhebt, sind die reichen Verzierungen der Fassade. Hier befinden sich zwei Sonnenuhren, die von Zacharias Scultetus, dem Bruder des Bürgermeisters Bartholomäus Scultetus, angefertigt wurden. Sie schmücken das Mauerband zwischen den Fenstern der Stockwerke und betonen die Form des Erkerfensters. Die Uhr auf der linken Seite zeigt verschiedene Arten von Stunden an – zivile, italienische und babylonische. Die Uhr auf der rechten Seite erlaubt die Ablesung von Planetenstunden, bestimmten Tierkreiszeichen und saisonalen Sonnenaufgängen. Während der Renovierungsarbeiten, die 1999 begannen, wurde das jahrzehntelang zugemauerte, dekorative Eingangsportal freigelegt.
Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz ze środków budżetu państwa w ramach Funduszu Małych Projektów Polska – Saksonia 2021-2027
Das Projekt wird durch die Europäische Union aus den Mitteln des Europäischen Fonds für Regionale Entwicklung und den Mitteln des Staatshaushalts im Rahmen des Kleinprojektefonds Polen – Sachsen 2021-2027 mitfinanziert