Ulica Tadeusza Kościuszki
Ulica Kościuszki (dawniej Hindenburgstraße) była jedną z kluczowych ulic w czasach gospodarczego rozkwitu Görlitz, szczególnie w nowo rozwijającej się wschodniej części miasta, która dziś stanowi Zgorzelec. Wzrost osadnictwa na wschodnim brzegu Nysy Łużyckiej rozpoczął się w XIX wieku. Zabytkowa zabudowa w stylu wilhelmińskim rozwijała się wzdłuż nowo powstałego Mostu Reichenberg (obecnie Most im. Jana Pawła II). Po jego otwarciu osada Rabenberg (dzisiejsze Osiedle Zachód) powiększyła się, otaczając nowo wybudowaną wieżę ciśnień. Ta nowa dzielnica została zaprojektowana jako miasto-ogród w 1910 roku, kiedy powstało wiele domów jednorodzinnych i bliźniaczych, a także kilka willi.
Dzielnica rozciągała się od Kruczego Wzgórza, obejmując najstarszą zabudowę po tej stronie Mostu Staromiejskiego, aż po Georg-Wiesner-Park (obecnie Park im. Paderewskiego). W tej części miasta dominowała zabudowa szeregowa, oparta na jednolitym planie piętra, co tworzyło spójny wygląd okolicy wokół parku.
Na starych zdjęciach można zobaczyć skromne, szeregowe domy przy ulicy Kościuszki, które miały charakterystyczne trzy wejścia – dwa znajdowały się w skrajnych, wyższych budynkach, a trzecie w centralnym budynku o niższej konstrukcji z dachem dwuspadowym. Całość charakteryzowała się symetrią, oszczędną ornamentyką portyków oraz elementami stylu modernistycznego. Domy te były ogrodzone niskimi murkami, a przed nimi znajdowały się małe ogródki. Tyły budynków miały większe podwórza.
Rozwój tej części miasta przerwała II wojna światowa. Po 1945 roku, wraz z ustanowieniem granicy na Nysie Łużyckiej, Zgorzelec stał się miastem polskim. W wyniku napływu przesiedleńców zaczęto wznosić wschodnią część miasta w konstrukcji prefabrykowanej, znacznie wyższej od dotychczasowej zabudowy. Osiedle Zachód (potocznie zwane „zgorzeleckim Manhattanem”) stało się kontrastem dla wcześniejszej architektury, dominując krajobraz okolicy.
Choć zmiany ustrojowe wpłynęły na wygląd miasta, oryginalna szeregowa zabudowa przy ulicy Kościuszki przetrwała niemal w niezmienionej formie, przypominając o dawnej architekturze i spokojnym życiu tej części miasta.
Tadeusz-Kościuszko-Straße
Die Tadeusz-Kościuszko-Straße (ehemals Hindenburgstraße) war während des wirtschaftlichen Aufschwungs von Görlitz eine der wichtigsten Straßen im neu entstehenden Ostviertel, das heute die Stadt Zgorzelec bildet. Die Besiedlung der östlichen Neiße begann im 19. Jahrhundert, als sich die Stadt im Zuge der Industrialisierung weiterentwickelte. Historische wilhelminische Bauten entstanden in der Nähe der neu eröffneten Reichenberger Brücke (heute Johannes-Paul-II.-Brücke), und die Siedlung Rabenberg (heute Westviertel) wurde um den neuen Wasserturm herum erweitert.
Das Viertel wurde im Jahr 1910 als Gartenstadt konzipiert und bestand aus vielen Einfamilienhäusern und Doppelhäusern sowie einigen Villen. Die sich schnell entwickelnde Siedlung erstreckte sich auf der einen Seite bis zum Krähenhügel und den ältesten Bauten östlich der Altstadtbrücke, auf der anderen Seite bis zum Georg-Wiesner-Park(heute Paderewski-Park). Einheitliche, in Reihen gebaute Häuser mit demselben Grundriss prägten das Bild des Viertels um den Park herum.
Die bescheidenen Reihenhäuser an der Kościuszko-Straße, die auf alten Fotografien zu sehen sind, waren Mehrfamilienhäuser mit drei Eingängen. Zwei der Eingänge befanden sich in den äußersten, höheren Gebäuden mit einem mehrteiligen Dach, während der dritte Eingang in der Mitte des mittleren Gebäudes mit einem Satteldach und Gauben lag. Die Gebäude zeichneten sich durch Symmetrie, sparsame Ornamentik und Anklänge an den Modernismusaus. Die Häuser waren von niedrigen Mauern umgeben und hatten kleine Vorgärten sowie größere Hinterhöfe.
Die Entwicklung dieses Stadtteils wurde durch den Zweiten Weltkrieg unterbrochen. Nach 1945, als die Neiße zur neuen Grenze wurde, wurde Zgorzelec eine polnische Stadt. Mit dem Zustrom von Umsiedlern begann man, das östliche Stadtgebiet mit Plattenbauten zu bebauen, die die Höhe der alten Bebauung bei weitem übertrafen. Das heutige Westviertel, umgangssprachlich als „zgorzelecki Manhattan“ bekannt, steht im scharfen Kontrast zu den alten Häusern und prägt das Stadtbild.
Trotz der politischen und sozialen Veränderungen blieb die ursprüngliche Reihenhausbebauung an der Kościuszko-Straße fast unverändert erhalten und erinnert an die alte Architektur und das ruhige Leben in dieser Ecke der Stadt.
