Pomnik 15 południka
Kamienny pomnik 15 południka (Gedenkstein 15 Meridian) ustawiono na początku Parku Miejskiego przy Stadhalle Goerlitz w 1961 roku z okazji pierwszego załogowego lotu kosmicznego Juri Gagarina. To tędy biegła linia wyznaczająca czas dla całej strefy środkowoeuropejskiej. Jak okazało się jednak później, użycie bardziej precyzyjnych narzędzi pomiarowych usytuowało tę linię na obecnej ulicy Daszyńskiego w Zgorzelcu. Podczas rewitalizacji Przedmieścia Nyskiego powstał pomysł, aby faktyczny przebieg południka wyznaczyć za pomocą linii z kostki brukowej, przecinającej ulicę.
Denkmal des 15. Meridians
Das steinerne Denkmal des 15. Meridians (Gedenkstein 15 Meridian) wurde 1961 am Beginn des Stadtparks bei der Stadthalle Görlitz errichtet, anlässlich des ersten bemannten Raumflugs von Juri Gagarin. Hier verlief die Linie, die die Zeit für die gesamte mitteleuropäische Zeitzone festlegte. Wie sich jedoch später herausstellte, lag diese Linie nach genaueren Messungen in der heutigen Daszyńskiego-Straße in Zgorzelec. Während der Revitalisierung der Neißevorstadt entstand die Idee, den tatsächlichen Verlauf des Meridians mit einer Pflastersteinlinie zu markieren, die die Straße überquert.
Synagoga
Synagoga jest najbardziej widocznym świadectwem żydowskiej historii w Görlitz. Żydowscy mieszkańcy Görlitz stanowili ważną i wpływową część społeczeństwa. Wiele z ich domów i willi miejskich zachowało się do dziś.
Wzniesiono ją w latach 1909–1911. dla szybko rosnącej wówczas gminy żydowskiej. Budowla przy Otto-Müller-Straße była symbolem pewności siebie i nowoczesności ówczesnej gminy. Zbudowana w stylu neoklasycystycznym i secesyjnym, w części głównej mogła pomieścić 280 wiernych, a w części dla kobiet 220. Podczas nocy kryształowej z 9 na 10 listopada 1938 roku, jako jedyna synagoga na terenie obecnej Saksonii została tylko lekko uszkodzona. Ważną częścią budynku są pomieszczenia we wschodniej części budynku, które służyły jako sale spotkań dla zarządu gminy żydowskiej, rabina czy kantora. Oryginalnie, na balkonie synagogi znajdowały się organy, które w 1938 roku przeniesiono do katolickiego kościoła Św. Bonifacego (Zgorzelec), gdzie służą do dziś.
W 1963 roku budowla została zakupiona przez miasto Görlitz, i powoli popadała w ruinę. W 1988 roku umieszczono na niej tablicę ku czci żydowskich ofiar, zwłaszcza z okresu III Rzeszy. Od lat 90 XX wieku synagogę stopniowo restaurowano, aż, po niemal 80 latach, w lipcu 2021 roku ponownie oddano ją do użytku. Obecnie Forum Kultury Synagoga stało się miejscem dialogu, spotkań i działalności kulturalnej.
Odrestaurowane wnętrza zachwycają bogatą polichromią, której dominującymi elementami są menory, wieńce oraz lwy – symbol pokolenia Judy.
Synagoge
Die Synagoge ist das sichtbarste Zeugnis der jüdischen Geschichte in Görlitz. Die jüdischen Einwohner von Görlitz stellten einen wichtigen und einflussreichen Teil der Gesellschaft dar. Viele ihrer Häuser und Villen sind bis heute erhalten. Sie wurde zwischen 1909 und 1911 für die damals schnell wachsende jüdische Gemeinde errichtet. Das Gebäude an der Otto-Müller-Straße war ein Symbol des Selbstbewusstseins und der Modernität der damaligen Gemeinde. Im neoklassizistischen und Jugendstil erbaut, bot der Hauptteil Platz für 280 Gläubige und der Frauenbereich für 220. Während der Kristallnacht vom 9. auf den 10. November 1938 wurde sie als einzige Synagoge im heutigen Sachsen nur leicht beschädigt. Wichtige Teile des Gebäudes sind die Räume im östlichen Teil, die als Versammlungsräume für den Gemeindevorstand, den Rabbiner oder den Kantor dienten. Ursprünglich befanden sich auf dem Balkon der Synagoge Orgeln, die 1938 in die katholische Kirche St. Bonifatius (Zgorzelec) überführt wurden, wo sie noch heute im Dienst sind. 1963 wurde das Gebäude von der Stadt Görlitz erworben und verfiel allmählich. 1988 wurde eine Gedenktafel für die jüdischen Opfer, insbesondere aus der Zeit des Dritten Reiches, angebracht. Seit den 1990er Jahren wurde die Synagoge schrittweise restauriert, bis sie nach fast 80 Jahren im Juli 2021 wieder in Betrieb genommen wurde. Heute ist das Kulturforum Synagoge ein Ort des Dialogs, der Begegnungen und der kulturellen Aktivitäten. Die restaurierten Innenräume beeindrucken mit ihrer reichen Polychromie, deren dominierende Elemente Menoras, Kränze und Löwen – das Symbol des Stammes Juda – sind.
Wieża Mikołaja
Wieża Mikołaja, jedna z pierwszych czterech wież obronnych Goerlitz, była pierwotnie częścią Bramy Mikołaja, i wyznaczała północne wejście do miasta. Była także częścią drogi łączącej miasto z Przedmieściem Mikołaja. a także połączenie z mniej masywnie chronionym Przedmieściem Mikołaja. Najstarsze wzmianki o niej pochodzą z XIII wieku. Niemal filigranowa przy innych miejskich wieżach, bo o murach mających „zaledwie” 2,86 metra, została rozbudowana w drugiej połowie XV wieku. Obecny, barokowy zyskała po pożarze w 1717 roku. Aż do początku XX wieku na najwyższym piętrze na stałe mieszkał dozorca wieży.
Nikolaiturm
Der Nikolaiturm, einer der ersten vier Wehrtürme in Görlitz, war ursprünglich Teil des Nikolaitors und markierte den nördlichen Zugang zur Stadt. Er war auch Teil der Verbindung zwischen der Stadt und der Nikolaivorstadt. Die ältesten Erwähnungen stammen aus dem 13. Jahrhundert. Fast filigran im Vergleich zu anderen städtischen Türmen, mit Mauern von "nur" 2,86 Metern Dicke, wurde er in der zweiten Hälfte des 15. Jahrhunderts erweitert. Seine heutige barocke Form erhielt er nach einem Brand im Jahr 1717. Bis zum Beginn des 20. Jahrhunderts wohnte ein Turmwächter im obersten Stockwerk.
Zwinger
Na Zwinger, czyli międzymurze, wejść można z dwóch stron – przez kutą bramę przy wieży Mikołaja, lub przez Basztę Wołową od strony Nysy Łużyckiej. Którąkolwiek z dróg wybierzemy, niewątpliwie zachwycający jest widok miejskiego ogrodu w stylu barokowym, założonym w latach 60 XX wieku. Ogród powstał jako miejsce rekreacji dla mieszkańców miasta. Jednym z jego najbardziej urokliwych miejsc jest galeria z drewnianym stelażem, po którym pnie się wisteria. Kiedy kwitnie, to jedno z najbardziej romantycznych miejsc w Goerlitz.
Zwinger
Den Zwinger, also den Raum zwischen den Mauern, kann man von zwei Seiten betreten – durch ein schmiedeeisernes Tor am Nikolaiturm oder durch die Rinderbastei von der Neiße aus. Welchen Weg man auch wählt, der Blick auf den städtischen Barockgarten, der in den 1960er Jahren angelegt wurde, ist zweifellos beeindruckend. Der Garten wurde als Erholungsort für die Stadtbewohner geschaffen. Einer der malerischsten Orte ist die Galerie mit einem Holzgerüst, an dem sich Glyzinien emporranken. Wenn sie blühen, ist dies einer der romantischsten Orte in Görlitz.
Kościół pw. św. Piotra i Pawła
Nad panoramą zabytkowej starówki miasta od strony Mostu Staromiejskiego niewątpliwie góruje kościół parafialny św. Piotra i Pawła. Jego wysoki dach pokryty miedzią i para z daleka widocznych wież jest jednym z najbardziej charakterystycznych punktów Goerlitz. Jego zachodni portal z „Bramą Panny Młodej” pochodzi z poprzedniej późnoromańskiej budowli; do dziś zachowana późnogotycka hala z pięcioma nawami i czteronawowy kościół dolnym ukończono w 1497 r., po kilkudziesięciu latach budowy. Przestronne wnętrze zachwyca przede wszystkim architekturą: smukłe profilowane filary bez kapiteli podtrzymują sklepienia sieciowe nad nawami bocznymi oraz sklepienia gwiaździste w nawie głównej. Po pożarze miasta pod koniec XVII wieku wnętrze przebudowano w stylu barokowym. Jednym z największych skarbów kościoła są słynne „organy słoneczne”. W prospekcie organów rozmieszczonych jest 17 „słońc”, wokół których promieniście rozmieszczone są piszczałki, stanowiące ich promienie. Na uwagę zasługują również liczne, bogato zdobione epitafia.
Pfarrkirche St. Peter und Paul
Über die historische Altstadt von Görlitz, gesehen von der Altstadtbrücke, erhebt sich die Pfarrkirche St. Peter und Paul. Ihr hohes, mit Kupfer gedecktes Dach und die von weitem sichtbaren Türme sind eines der markantesten Wahrzeichen von Görlitz. Das Westportal mit dem „Brautportal“ stammt aus dem vorherigen spätromanischen Bau; die noch erhaltene spätgotische Halle mit fünf Schiffen und der vierjochigen Unterkirche wurde nach mehreren Jahrzehnten Bauzeit 1497 fertiggestellt. Der geräumige Innenraum beeindruckt vor allem durch seine Architektur: schlanke profilierte Säulen ohne Kapitelle tragen die Netzgewölbe über den Seitenschiffen sowie die Sterngewölbe im Hauptschiff. Nach einem Stadtbrand im späten 17. Jahrhundert wurde das Innere im Barockstil umgebaut. Einer der größten Schätze der Kirche sind die berühmten „Sonnenorgeln“. Im Prospekt der Orgeln sind 17 „Sonnen“ angebracht, um die strahlenförmig Pfeifen angeordnet sind, die ihre Strahlen darstellen. Beachtenswert sind auch die zahlreichen, reich verzierten Epitaphien.
Waidhaus
Waidhaus jest najstarszym świeckim budynkiem w mieście Görlitz. Jego historia sięga XII wieku. Według starych przekazów, do XV wieku posiadał jeszcze obszerną wieżę, ślady po której widać jeszcze w prawej części zachodniej fasady. W końcu XIV wieku budynek był zarejestrowany jako browar, później przez dziesięciolecia był siedzibą szkoły, miejscem zamieszkania burmistrzów i sędziów. Od XVI wieku służył jako skład marzanny barwierskiej, służącej do farbowania tkanin, wtedy też przebudowano go i podwyższono. To tu w 1565 roku umieszczono pierwszą drukarnię w mieście, od XVIII wieku składowano zaś w nim królewskie zboże z podatków (stąd jego druga nazwa, Renthaus).
W tynku wewnątrz znaleziono wyryte znaki, wskazujące na to, że przez pewien czas budynek zamieszkiwali budowniczy z kościoła św. Piotra i Pawła.
Waidhaus
Das Waidhaus ist das älteste weltliche Gebäude in Görlitz. Seine Geschichte reicht bis ins 12. Jahrhundert zurück. Nach alten Überlieferungen hatte es bis zum 15. Jahrhundert noch einen großen Turm, dessen Spuren man noch am rechten Teil der Westfassade erkennen kann. Ende des 14. Jahrhunderts war das Gebäude als Brauerei registriert, später diente es jahrzehntelang als Schule, Wohnsitz von Bürgermeistern und Richtern. Ab dem 16. Jahrhundert diente es als Lager für Färberkrapp, der zum Färben von Stoffen verwendet wurde, und wurde damals umgebaut und aufgestockt. 1565 wurde hier die erste Druckerei der Stadt eingerichtet, und ab dem 18. Jahrhundert wurde hier das königliche Getreide aus Steuereinnahmen gelagert (daher auch der zweite Name Renthaus). Im Inneren des Gebäudes wurden im Putz Zeichen entdeckt, die darauf hindeuten, dass das Gebäude zeitweise von den Bauherren der St. Peter-und-Paul-Kirche bewohnt wurde.
Młyn czterokołowy
Początkowo młyn, choć to dziwne, nie należał do miasta, a znajdował się w rękach prywatnych. Pierwsza wzmianka o młynie pochodzi z roku 1325. Młyn był tak cenny, że w 1410 roku miał aż 11 prywatnych właścicieli. Do wielkiego pożaru w 1525 roku stał na drewnianych palach; cudem oszczędzony, został wtedy gruntownie przebudowany. Wielokrotnie zresztą zmieniał wygląd i właścicieli, stając się nawet (na początku XIX wieku), fabryką sukna. Prosperowała ona znakomicie aż do 1928 roku, kiedy właściciele zdecydowali się odsprzedać młyn miastu. Natychmiast potem budynki rozebrano, przebudowując je na potrzeby turbinowni do wytwarzania energii elektrycznej. Turbinę wymieniono dopiero po powodzi w 2010 roku; do dzisiaj podziwiać ją można przez szklaną odłogę w mieszczącej się w dawnym młynie restauracji.
Vier-Räder-Mühle
Ursprünglich gehörte die Mühle, was ungewöhnlich ist, nicht der Stadt, sondern befand sich in Privatbesitz. Die erste Erwähnung der Mühle stammt aus dem Jahr 1325. Die Mühle war so wertvoll, dass sie 1410 nicht weniger als 11 private Eigentümer hatte. Bis zum großen Brand im Jahr 1525 stand sie auf Holzpfählen; wie durch ein Wunder verschont, wurde sie damals gründlich umgebaut. Sie änderte mehrfach ihr Aussehen und ihre Besitzer und wurde sogar zu Beginn des 19. Jahrhunderts in eine Tuchfabrik umgewandelt. Diese florierte bis 1928, als die Eigentümer beschlossen, die Mühle an die Stadt zu verkaufen. Unmittelbar danach wurden die Gebäude abgerissen und für die Bedürfnisse eines Turbinenhauses zur Stromerzeugung umgebaut. Die Turbine wurde erst nach dem Hochwasser im Jahr 2010 ersetzt; bis heute kann man sie durch einen Glasboden in dem Restaurant bewundern, das sich in der ehemaligen Mühle befindet.
Karpfenbrunnen
Der Karpfenbrunnen verdankt seinen Namen der Lage – auf einem kleinen Platz an der Karpfengrundstraße, einer der ältesten Siedlungen der Stadt, befindet sich ein Wasserbecken mit einer Granitsäule, aus der zwei Karpfen hervorschauen. Der Brunnen ist das Werk der einheimischen Bildhauerin Gisela Mauermann. Direkt neben der Rinderbastei, unter den Mauern der ehemaligen Stadtbefestigung, befindet sich ein kleiner, beliebter Spielplatz für Kinder. Immer im Schatten gelegen, bietet er Attraktionen, die lose auf alten Kinderspielen basieren und stilistisch an die Ritterzeit erinnern.
Fontanna Karpi
Fontanna Karpi swą nazwę zawdzięcza lokalizacji - na małym placu przy ulicy Karpfengrund, jednej z najstarszych osad w mieście, znajduje się znajduje się zbiornik wodny z granitową kolumną, z której wychylają się dwa karpie. Fontanna jest dziełem miejscowej rzeźbiarki, Giseli Mauermann.
Tuż obok Baszty Wołowej, pod murami dawnej fortyfikacji miejskiej, znajduje się niewielki, popularny plac zabaw dla dzieci. Zawsze pogrążony w cieniu, oferuje atrakcje luźno oparte na dawnych zabawach dzieci, stylistyką nawiązując do czasów rycerskich.
Straßburg-Passage
Im Jahr 1887, im Alter von nur 25 Jahren, eröffnete der gebildete Geschäftsmann Otto Straßburg ein Fachgeschäft für Stoffwaren in der Berliner Straße 7. Der Laden war ein Erfolg und wuchs um weitere Räume und Etagen. 1899, aufgrund der wachsenden Speditions- und Großhandelsaktivitäten, wurde ein Gebäude in der parallel verlaufenden Jakobstraße dazugekauft. Da dringend eine Verbindung zwischen den beiden Teilen des Unternehmens benötigt wurde, konnte nach der Genehmigung durch den Magistrat im Jahr 1908, nach sechsmonatiger Bauzeit, die Passage eröffnet werden. Diese Jugendstilpassage bildet das Zentrum des Geschäftslebens in der europäischen Stadt Görlitz/Zgorzelec und erfreut sich aufgrund ihrer einzigartigen Atmosphäre großer Beliebtheit bei Kunden und Gästen.
Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz ze środków budżetu państwa w ramach Funduszu Małych Projektów Polska – Saksonia 2021-2027
Das Projekt wird durch die Europäische Union aus den Mitteln des Europäischen Fonds für Regionale Entwicklung und den Mitteln des Staatshaushalts im Rahmen des Kleinprojektefonds Polen – Sachsen 2021-2027 mitfinanziert