Stalag VIII
Stalag VIII a to miejsce poświęcone pamięci jeńców, przetrzymywanych tu podczas II Wojny Światowej. W 1939 roku trafili tu pierwsi jeńcy II wojny światowej – żołnierze Wojska Polskiego, i to ich rękami wznoszony był stalag. W ciężkich warunkach, niedożywieni, budowali baraki mieszkalne i pozostałą infrastrukturę obozu. Od połowy 1940 roku do stalagu przywożono jeńców z Francji i Belgii; potem pojawili się Jugosławianie, a od 1942 roku również jeńcy radzieccy. To oni właśnie stali się najliczniejszą grupą w obozie, najgorzej ich też traktowano. Byli tu też obywatele między innymi Wielkiej Brytanii, Włoch, Kanady czy Ameryki. Przez cały okres funkcjonowania obozu przeszło przez niego około 120 tysięcy jeńców różnych narodowości.
To właśnie tutaj powstało jedno z najważniejszych dzieł muzyki współczesnej: „Kwartet na koniec czasu” Oliwiera Messiaena. Do dziś, w rocznicę powstania, odgrywany jest w powstałym na terenie Stalagu Europejskim Centrum Edukacyjno-Kulturalnym. Znajduje się tu również wystawa stała, prezentująca historię miejsca i codzienne życie więźniów. Wystawa jest stale uzupełniania, dzięki darom rodzin jeńców i prowadzonym na terenie stalagu pracom archeologicznym.
Stalag VIII a
Das Stalag VIII a ist ein Ort, der dem Gedenken an die Kriegsgefangenen gewidmet ist, die während des Zweiten Weltkriegs hier festgehalten wurden. Im Jahr 1939 trafen hier die ersten Kriegsgefangenen des Zweiten Weltkriegs ein – Soldaten der polnischen Armee, die das Lager mit ihren eigenen Händen errichteten. Unter schwierigen Bedingungen, unterernährt, bauten sie die Wohnbaracken und die übrige Infrastruktur des Lagers. Ab Mitte 1940 wurden Kriegsgefangene aus Frankreich und Belgien ins Stalag gebracht, später kamen Jugoslawen hinzu, und ab 1942 auch sowjetische Kriegsgefangene. Sie bildeten die größte Gruppe im Lager und wurden am schlechtesten behandelt. Hier waren auch Bürger aus Großbritannien, Italien, Kanada und den USA. Während des gesamten Bestehens des Lagers durchliefen etwa 120.000 Kriegsgefangene unterschiedlicher Nationalitäten das Lager. Hier entstand eines der wichtigsten Werke der modernen Musik: das „Quartett für das Ende der Zeit“ von Olivier Messiaen. Bis heute wird es jährlich im Europäischen Bildungs- und Kulturzentrum auf dem Gelände des Stalags aufgeführt. Hier befindet sich auch eine Dauerausstellung, die die Geschichte des Ortes und das Alltagsleben der Gefangenen präsentiert. Die Ausstellung wird kontinuierlich erweitert, dank der Spenden von Familien der Kriegsgefangenen und den archäologischen Arbeiten auf dem Gelände des Lagers.
Centrum Rekreacyjno Turystyczne w Radomierzycach
Położone tuż przy moście granicznym CRT w Radomierzycach oferuje przede wszystkim bogaty wybór aktywności sportowych: można tu wypożyczyć rower lub kajak, zapoznać się ze szlakami turystycznymi, wyruszyć na wycieczkę pieszą, konną lub rowerową urokliwą ścieżką, prowadzącą tuż przy samej Nysie i łączącej CRT ze Stalagiem VIII a. Można stąd również dotrzeć rowerem na, leżący po niemieckiej stronie, bardzo popularny w lecie zbiornik wodny Bersdorf. Znajdziemy tu również mnóstwo darmowych map i wydawnictw, prezentujących zabytki i interesujące miejsca regionu. To znakomita baza wypadowa oraz miejsce, w którym zorganizować można imprezy kulturalne, rekreacyjne i sportowe. Do dyspozycji gości jest, między innymi, plac zabaw, plaża, wiata grillowa i sala konferencyjna.
Freizeit- und Tourismuszentrum Radomierzyce (Centrum Rekreacyjno-Turystyczne w Radomierzycach)
Das in der Nähe der Grenzbrücke gelegene CRT in Radomierzyce bietet eine Vielzahl von Sportaktivitäten: Man kann hier Fahrräder oder Kajaks mieten, sich mit Wanderwegen vertraut machen, eine Wanderung, einen Reitausflug oder eine Radtour auf einem malerischen Pfad unternehmen, der direkt an der Lausitzer Neiße entlangführt und das CRT mit dem Stalag VIII a verbindet. Mit dem Fahrrad kann man auch den auf deutscher Seite gelegenen, im Sommer sehr beliebten Berzdorfer See erreichen. Hier gibt es auch viele kostenlose Karten und Broschüren, die Sehenswürdigkeiten und interessante Orte der Region vorstellen. Es ist eine ausgezeichnete Ausgangsbasis und ein Ort, an dem kulturelle, Freizeit- und Sportveranstaltungen organisiert werden können. Den Gästen stehen unter anderem ein Spielplatz, ein Strand, ein Grillpavillon und ein Konferenzraum zur Verfügung.
Zapora Witka
Zbiornik zapory Witka wybudowano w latach 60-tych na potrzeby chłodzenia działającej w Bogatyni elektrowni Turów. Pełnił on też funkcje retencyjną, a wokół niego rozwinęła się infrastruktura rekreacyjna, bardzo popularna wśród pracowników elektrowni i mieszkańców okolicznych miejscowości. W sierpniu 2010 roku, na skutek bardzo wysokich opadów, zbiornik pękł, zalewając Radomierzyce. Fala powodziowa dotarła do Nysy Łużyckiej, której poziom podniósł się do 7 metrów, zalewając Koźlice, Zgorzelec, Goerlitz i położone niżej tereny. Początkowo zakładano, że odbudowa zapory potrwa około półtora roku; wykonanie jej jednak zgodnie ze wszystkimi zasadami bezpieczeństwa zajęło aż 8 lat. Wokół zapory postanowiono zrewitalizować teren, ponownie przywracając jego funkcję rekreacyjną. Najważniejszą częścią planu jest budowa szlaku rowerowego wokół sztucznego jeziora, łączącego Polskę i Czechy. Jedną ze zrealizowanych już inwestycji jest pomost w Spytkowie.
Witka-Staudamm (Zapora Witka)
Das Witka-Staudamm wurde in den 1960er Jahren gebaut, um das in Bogatynia gelegene Kraftwerk Turów zu kühlen. Es diente auch als Retentionsbecken, und rund um den Staudamm entwickelte sich eine Freizeit-Infrastruktur, die bei den Mitarbeitern des Kraftwerks und den Einwohnern der umliegenden Orte sehr beliebt war. Im August 2010 brach der Staudamm infolge sehr starker Regenfälle, und die Flut überschwemmte Radomierzyce. Die Flutwelle erreichte die Lausitzer Neiße, deren Wasserstand auf 7 Meter anstieg, was zu Überschwemmungen in Koźlice, Zgorzelec, Görlitz und tiefer gelegenen Gebieten führte. Ursprünglich ging man davon aus, dass der Wiederaufbau des Staudamms etwa anderthalb Jahre dauern würde; die Fertigstellung unter Berücksichtigung aller Sicherheitsvorschriften dauerte jedoch ganze 8 Jahre. Rund um den Staudamm wurde das Gelände revitalisiert und seine Freizeitfunktion wiederhergestellt. Der wichtigste Teil des Plans ist der Bau eines Radwegs rund um den künstlichen See, der Polen und Tschechien verbindet. Eine der bereits realisierten Investitionen ist der Steg in Spytków.
Sekcja Żeglarska KS Turów Zgorzelec
Przystań Żeglarska znajduje się w połowie drogi pomiędzy Zgorzelcem a Bogatynią, nad zalewem „Witka” w Niedowie. Od lat stanowi miejsce dla miłośników sportów wodnych. Kompletnie wyposażona, oferująca miejsca kempingowe oraz sprzęt sportowy, zaprasza do uprawiania żeglarstwa i rekreacji nad wodą. To urokliwe miejsce, oddalone od głównej drogi, w którym, w otoczeniu przyrody, można odpocząć i rozkoszować się spokojem. Dla spragnionych aktywnego wypoczynku znajdują się tu łódki (również treningowe dla najmłodszych), kajaki, i niewielka plaża.
Sekcja organizuje również regaty, na których pojawiają się załogi z Polski i Niemiec. Najważniejszą imprezą roku jest „Puchar Turowa”
Segelabteilung des KS Turów Zgorzelec
Der Segelhafen befindet sich auf halbem Weg zwischen Zgorzelec und Bogatynia am Stausee „Witka“ in Niedów. Seit Jahren ist dies ein Ort für Liebhaber von Wassersportarten. Voll ausgestattet, bietet der Hafen Campingplätze und Sportgeräte und lädt zu Segeln und Erholung am Wasser ein. Dieser malerische Ort, abseits der Hauptstraße gelegen, bietet die Möglichkeit, sich inmitten der Natur zu entspannen und die Ruhe zu genießen. Für diejenigen, die sich aktiv erholen möchten, stehen Boote (auch Trainingsboote für die Jüngsten), Kajaks und ein kleiner Strand zur Verfügung. Die Sektion organisiert auch Regatten, bei denen Mannschaften aus Polen und Deutschland antreten. Das wichtigste Ereignis des Jahres ist der „Turowa-Cup“.
Luneta Spytków
W niewielkim Spytkowie, miejscowości na pograniczu polsko-czeskim, znajduje się urokliwe miejsce, będące jedną z inwestycji gminy Zgorzelec w rewitalizację terenów rekreacyjnych wokół zalewu Witka. Dzięki współpracy transgranicznej, i polsko-czeskiemu projektowi „Witka-Smeda” powstało tu miejsce rekreacji dla mieszkańców i turystów. Pomost, którego budowę ukończono w 2021 roku, to miejsce przyjazne każdemu: zarówno mieszkańcom gminy, jak i rowerzystom, korzystających z oznakowanych szlaków rowerowych. Można tu odpocząć, skorzystać z niewielkiej plaży, lub zaparkować kajak. Jedną z atrakcji jest tu również luneta, przez którą podziwiać można podziwiać uroki zalewu.
Spytków Aussichtsplattform (Luneta Spytków)
Im kleinen Dorf Spytków, nahe der polnisch-tschechischen Grenze, befindet sich ein malerischer Ort, der eine der Investitionen der Gemeinde Zgorzelec in die Revitalisierung der Erholungsgebiete rund um den Witka-Stausee darstellt. Dank der grenzüberschreitenden Zusammenarbeit und des polnisch-tschechischen Projekts „Witka-Smeda“ wurde hier ein Erholungsort für Einwohner und Touristen geschaffen. Die 2021 fertiggestellte Aussichtsplattform ist ein Ort, der allen willkommen ist: sowohl den Bewohnern der Gemeinde als auch Radfahrern, die die markierten Radwege nutzen. Hier kann man entspannen, den kleinen Strand nutzen oder sein Kajak parken. Eine der Attraktionen ist hier auch das Fernrohr, durch das man die Schönheit des Stausees bewundern kann.
Aleja Żytawska w Bogatyni
Odrestaurowana po powodzi w 2010 roku Aleja Żytawska, dawniej ulica Waryńskiego, szczyci się niezwykłą architekturą. To tu znajduje się najwięcej zachowanych domów przysłupowych, architektury typowej dla pogranicza Polski, Czech i Niemiec. Są one połączeniem dwóch typów architektonicznych – słowiańskiej zabudowy zrębowej i niemieckiej techniki szachulcowej. Ich nazwa bierze się od unikalnych przysłupów, czyli elementów konstrukcji nośnej, tworzącej charakterystyczne arkady, na których wspiera się górna kondygnacja domu.
Aleje Żytawskie przechodzą obecnie transformację. Do tej pory odbudowano już jezdnię, chodniki, postawiono nowe, stylizowane latarnie, i nowe elementy małej architektury. Stoi przy niej, między innymi, reprezentacyjny „Dom Zegarmistrza”, będącym doskonałym miejscem na odpoczynek przy kawie i posiłku.
Zittauer Allee in Bogatynia (Aleja Żytawska w Bogatyni)
Die nach der Flut von 2010 restaurierte Zittauer Allee, früher Waryński-Straße, rühmt sich einer einzigartigen Architektur. Hier befinden sich die meisten erhaltenen Umgebindehäuser, eine für das Grenzgebiet von Polen, Tschechien und Deutschland typische Bauweise. Sie sind eine Kombination aus zwei architektonischen Typen – der slawischen Blockbauweise und der deutschen Fachwerk-Technik. Ihr Name leitet sich von den einzigartigen Umgebindebögen ab, die das tragende Konstruktionselement bilden und charakteristische Arkaden schaffen, die das obere Stockwerk des Hauses stützen. Die Zittauer Allee befindet sich derzeit im Wandel. Bisher wurden die Fahrbahn, die Gehwege erneuert, neue, stilisierte Laternen und neue Elemente der Kleinarchitektur aufgestellt. Hier steht unter anderem das repräsentative „Uhrmacherhaus“, ein perfekter Ort für eine Pause bei Kaffee und Essen.
Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz ze środków budżetu państwa w ramach Funduszu Małych Projektów Polska – Saksonia 2021-2027
Das Projekt wird durch die Europäische Union aus den Mitteln des Europäischen Fonds für Regionale Entwicklung und den Mitteln des Staatshaushalts im Rahmen des Kleinprojektefonds Polen – Sachsen 2021-2027 mitfinanziert