PL
Rozpoczynamy tuż przy granicy polsko-niemieckiej, przy Hali Miejskiej. Obiekt ten powstał w przeciągu 4 lat, między 1906 a 1910 rokiem. Inspiracją do budowy była potrzeba posiadania hali koncertowo-widowiskowej do organizowania w niej Śląskiego Festiwalu Muzycznego. W tym celu powstał obiekt mogący pomieścić 2,5 tys. widzów. Do tej pory, nie licząc nowszych hal sportowych, pozostaje to największa hala widowiskowa leżąca pomiędzy Wrocławiem a Dreznem. Powierzchnia użytkowa Stadthalle to 8670 m² a jej kubatura wynosi ok. 49 500 m³. Co ciekawe, w tej hali, swoje ostatnie publiczne wystąpienie zanotował Minister ds. propagandy i oświecenie publicznego w III Rzeszy – Joseph Goebbels. Miało to miejsce 8 marca 1945 roku. Podczas tego wystąpienia zgromadziło się w hali aż 2700 widzów.
W pobliżu hali miejskiej możemy odnaleźć pomnik w kształcie kuli ziemskiej. Informuje on, że przez miasto przebiega 15. południk długości geograficznej wschodniej. Postawiono go tutaj z okazji pierwszego lotu człowieka w kosmos w 1961 roku. Jest na nim zaznaczony przebieg południka i wymienione są państwa, przez które przechodzi. Są to m.in.: Węgry, Jugosławia, Włochy, Tunezja czy Kamerun.
Za kamieniem 15. południka rozpoczyna się teren Parku Miejskiego. To największy park i zielone płuca miasta. Pierwotnie na tych terenach, znajdujących się poza murami miejskimi były pastwiska dla bydła. Pomysł budowy parku powstał już w latach 30-tych XIX wieku. Ze względu na początkowy brak funduszy budowa ciągnęła się przez kilka dziesięcioleci. Prowadzono ją odcinkami i udało się osiągnąć harmonijną całość z bogatą populacją drzew liściastych i iglastych oraz dużych trawników. W parku znajdują się liczne elementy dekoracyjne i funkcjonalne takie jak place zabaw, pomniki, fontanny i rzeźby. Od strony południowo-wschodniej park rozpoczyna się tarasem różanym założonym już na początku XX wieku. Powyżej znajduje się urokliwy, klasycystyczny dom z 1845 roku, w którym mieszkał parkowy ogrodnik. Później mieściła się tu siedziba zarządu parku, a teraz funkcjonuje kawiarnia.
DE
Wir beginnen direkt an der deutsch-polnischen Grenze, am Gemeindehaus. Dieses Gebäude wurde in einem Zeitraum von 4 Jahren, zwischen 1906 und 1910, errichtet. Auslöser für den Bau war der Bedarf an einem Konzert- und Aufführungssaal für das Schlesische Musikfestival. Zu diesem Zweck wurde ein Gebäude mit einem Fassungsvermögen von 2.500 Zuschauern gebaut. Abgesehen von den neueren Sporthallen ist sie bis heute die größte Konzerthalle zwischen Breslau und Dresden. Die Nutzfläche der Stadthalle beträgt 8670 m² und ihr Volumen ca. 49.500 m³. Interessanterweise war es dieser Saal, in dem der Minister für Propaganda und Volksaufklärung des Dritten Reiches, Joseph Goebbels, seinen letzten öffentlichen Auftritt absolvierte. Dies geschah am 8. März 1945. Während dieser Rede versammelten sich bis zu 2700 Zuschauer im Saal.
In der Nähe des Rathauses befindet sich ein Denkmal in Form einer Weltkugel. Dort heißt es, dass der 15. Meridian des östlichen Längengrades durch die Stadt verläuft. Es wurde hier anlässlich des ersten bemannten Raumfluges im Jahr 1961 errichtet. Sie zeigt den Verlauf des Meridians und listet die Länder auf, durch die er verläuft. Dazu gehören: Ungarn, Jugoslawien, Italien, Tunesien oder Kamerun.
Hinter dem Stein des 15. Längengrades beginnt das Gebiet des Stadtparks. Er ist der größte Park und die grüne Lunge der Stadt. Ursprünglich war dieses Gebiet außerhalb der Stadtmauern eine Weide für Rinder. Die Idee, einen Park zu errichten, wurde bereits in den 1830er Jahren geboren. Da anfangs die Mittel fehlten, dauerte der Bau mehrere Jahrzehnte. Sie wurde in Abschnitten durchgeführt, wobei ein harmonisches Ganzes mit einem reichen Bestand an Laub- und Nadelbäumen und großen Rasenflächen entstand. Der Park enthält zahlreiche dekorative und funktionale Elemente wie Spielplätze, Denkmäler, Springbrunnen und Skulpturen. Auf der südöstlichen Seite beginnt der Park mit einer Rosenterrasse, die bereits zu Beginn des 20. Jahrhunderts angelegt wurde. Darüber befindet sich ein charmantes klassisches Haus aus dem Jahr 1845, in dem der Gärtner des Parks wohnte. Später war es der Sitz der Parkverwaltung und beherbergt heute ein Café.
PL
Na północno-zachodnim skraju parku stoi budowla z charakterystyczną kopuła. To synagoga. Potrzeba jej wybudowania powstała w 2. połowie XIX wieku po tym, jak liczebność gminy żydowskiej wzrosła do 600 członków. Autorami projektu architektonicznego byli drezdeńscy architekci Lossow & Kühne. Oddano ją do użytku w 1911 roku. W części głównej mogła pomieścić 280 wiernych, a w części dla kobiet – 220. Częściowemu zniszczeniu uległa jedynie podczas nocy kryształowej z 9 na 10 listopada 1938 roku. Jest to również data zamknięcia bożnicy w tym miejscu. W kolejnych latach, pozostając bez gospodarza popadała w ruinę. Po wielu latach renowacji synagoga została otwarta w lipcu 2021 roku jako forum kultury i miejsce spotkań dla społeczności miasta.
Przemieszczamy się teraz do innej części miasta, by zobaczyć zabytki z czasów średniowiecza. Na początek zatrzymujemy się przy Wieży Mikołaja. Pochodzi ona z 1250 roku. Jej mury wyglądają na nieco odrapane, jednak wieża jest bogatym świadkiem historii. Otwierana jest raz w miesiącu a w jej wnętrzu znajduje się ciekawa wystawa dotycząca historii miasta.
Przy wieży jest wejście do Nikolaizwinger, czyli Międzymurza Mikołaja. Jest to powstały w latach 50-tych XX wieku kompleks zieleni znajdujący się pomiędzy dwoma pasami murów obronnych. To miejsce łączące historię z przyrodą jest doskonałe na spacery.
W pobliżu, miejscu zwanym Karpfengrund znajduje się ciekawa fontanna. Zbiornik na wodę, granitowa kolumna, a z niej wychylają się 2 karpie. Ta współczesna fontanna przypomina o dawnych mieszkańcach tej dzielnicy i pracy jaką wykonywali.
DE
Am nordwestlichen Rand des Parks steht ein Gebäude mit einer charakteristischen Kuppel. Das ist die Synagoge. Die Notwendigkeit, sie zu bauen, entstand in der zweiten Hälfte des 19. Jahrhunderts, als die jüdische Gemeinde auf 600 Mitglieder anwuchs. Die Architekten Lossow & Kühne aus Dresden waren die Verfasser des architektonischen Projekts. Es wurde 1911 fertiggestellt. Der Haupttrakt fasste 280 Gläubige, der Frauentrakt 220. In der Kristallnacht vom 9. auf den 10. November 1938 wurde sie nur teilweise zerstört. Dies ist auch der Tag, an dem die Synagoge geschlossen wurde. In den folgenden Jahren blieb sie ohne Wirt und verfiel. Nach mehrjähriger Restaurierung wurde die Synagoge im Juli 2021 als kulturelles Forum und Begegnungsstätte für die Gemeinde der Stadt eröffnet.
Wir begeben uns nun in einen anderen Teil der Stadt, um Denkmäler aus dem Mittelalter zu besichtigen. Zunächst halten wir am Nikolai-Turm. Sie stammt aus dem Jahr 1250. Seine Mauern sehen etwas schäbig aus, aber der Turm ist ein reiches Zeugnis der Geschichte. Es wird einmal im Monat geöffnet und beherbergt eine interessante Ausstellung über die Geschichte der Stadt. Neben dem Turm befindet sich der Eingang zum Nikolaizwinger, auch Nikolai's Zwischenberg genannt. Es handelt sich um eine in den 1950er Jahren angelegte Grünanlage, die zwischen zwei Streifen von Festungsmauern liegt. Dieser Ort, der Geschichte und Natur verbindet, eignet sich hervorragend für Spaziergänge.
In der Nähe gibt es im Karpfengrund einen interessanten Springbrunnen. Ein Wasserreservoir, eine Granitsäule und 2 Karpfen, die aus ihr herausragen. Dieser moderne Brunnen erinnert uns an die früheren Bewohner dieses Viertels und an ihre Arbeit.
Wir befinden uns bereits in der Nähe des bekanntesten Gebäudes von Görlitz, aber bevor wir seine Geschichte kennenlernen, setzen wir uns ins Cafe Gracja. Hier können wir die polnische Küche auf deutschem Boden probieren.
PL
Jesteśmy już blisko najbardziej rozpoznawalnej budowli Görlitz, ale zanim poznamy jej historię usiądźmy w Cafe Gracja. Możemy spróbować tu polskiej kuchni na niemieckiej ziemi.
Kościół p.w. św. Piotra i Pawła często, ze względu na swoje rozmiary mylony jest z katedrą. Nie ma tu jednak siedziby biskup, zatem mówimy wyłącznie o kościele. Powstał w XV wieku po 74 latach budowy. Stoi na miejscu dawnej bazyliki filarowej z XIII wieku i z tamtej świątyni pozostał portal zachodni, którego drzwi otwierane są tylko podczas niektórych uroczystości kościelnych. Ta pierwotnie katolicka, a dziś ewangelicka świątynia reprezentuje styl późnogotycki. 2 charakterystyczne wieże dobudowano dużo później, bo pod koniec XIX wieku. Wnętrze zaś kościoła posiada wyposażenie barokowe. Stało się tak dlatego, że pod koniec XVII wieku był duży pożar, który zniszczył inwentarz świątyni. Odbudowy dokonano w modnym wtedy stylu barokowym. Należą do niego: ołtarz, pozłacana ambona, 3 konfesjonały ewangelickie oraz chluba kościoła, czyli wspaniałe organy słoneczne.
Obok kościoła stoi najstarszy świecki budynek Görlitz, tj. Waidhaus. Budowla pochodząca z XII wieku pełniła różne funkcje, ale znana jest głównie jako miejsce składu rośliny marzanny barwierskiej, czyli barwnika do tkanin. Dziś, w wielokrotnie odnawianym budynku, jest siedziba Centrum Kształcenia Ustawicznego Rzemiosła i Ochrony Zabytków.
Opuszczamy teraz zabudowania miejskie by zobaczyć nową atrakcję na mapie Görlitz. Jest nią jezioro Berzdorfer See. Powstało ono dopiero niedawno, gdy zalano wyrobisko po kopalni odkrywkowej węgla brunatnego. Jezioro otwarto w 2013 roku po 11 latach zalewania go wodą z Nysy Łużyckiej. Akwen, który w obwodzie liczy prawie 18 km mieści 330 mln m³ wody, jego powierzchnia to 950 ha. Jest jednym z największych zbiorników w Saksonii. Głębokość maksymalna to aż 70 m. Do tej pory przy jeziorze trwa rozbudowa bazy turystyczno-rekreacyjnej. Obecnie ukończona jest przystań jachtowa, kilka plaż, 2 campingi, hotel, wieża widokowa, pole golfowe, place zabaw, punkty widokowe i gastronomiczne.
DE
Die Kirche St. Peter und Paul wird aufgrund ihrer Größe oft mit einer Kathedrale verwechselt. Allerdings gibt es hier keinen Bischofssitz, es geht also nur um die Kirche. Sie wurde im 15. Jahrhundert nach 74 Jahren Bauzeit errichtet. Sie steht an der Stelle einer ehemaligen Pfeilerbasilika aus dem 13. Jahrhundert, und von dieser Kirche ist das Westportal erhalten geblieben, dessen Türen nur bei bestimmten kirchlichen Zeremonien geöffnet werden. Diese ursprünglich katholische, heute evangelische Kirche ist ein Beispiel für den spätgotischen Stil. Die beiden charakteristischen Türme wurden viel später, Ende des 19. Jahrhunderts, hinzugefügt. Das Innere der Kirche ist barock ausgestattet. Das liegt daran, dass ein großes Feuer Ende des 17. Jahrhunderts das Inventar des Tempels zerstörte. Sie wurde im damals modischen Barockstil umgebaut. Sie umfasst einen Altar, eine vergoldete Kanzel, 3 evangelische Beichtstühle und den Stolz der Kirche, eine herrliche Sonnenorgel.
Neben der Kirche steht das älteste Profangebäude von Görlitz, das Waidhaus. Das aus dem 12. Jahrhundert stammende Gebäude diente verschiedenen Zwecken, ist aber vor allem als Lagerstätte für die Färberei Färberkrapp bekannt, d. h. ein Farbstoff für Textilien. Heute beherbergt das mehrfach renovierte Gebäude das Weiterbildungszentrum für Handwerk und Denkmalpflege.
Nun verlassen wir die städtischen Gebäude, um eine neue Attraktion auf dem Stadtplan von Görlitz zu sehen. Es ist der Berzdorfer See. Er ist erst vor kurzem entstanden, als der Aushub eines Braunkohletagebaus geflutet wurde. Der See wurde 2013 eröffnet, nachdem er 11 Jahre lang mit Wasser aus der Lausitzer Neiße geflutet worden war. Der Stausee hat einen Umfang von fast 18 km und fasst 330 Mio. m³ Wasser, seine Fläche beträgt 950 ha. Er ist einer der größten Stauseen in Sachsen. Die maximale Tiefe beträgt 70 Meter. Bis heute sind die Tourismus- und Erholungseinrichtungen am See ausgebaut worden. Ein Yachthafen, mehrere Strände, 2 Campingplätze, ein Hotel, ein Aussichtsturm, ein Golfplatz, Spielplätze, Aussichtspunkte und Erfrischungsmöglichkeiten befinden sich derzeit im Bau.
