PL
Spotykamy się w Węglińcu, miejscu, które zna każdy grzybiarz. To tutaj co roku na początku września odbywają się Mistrzostwa Europy w Zbieraniu Grzybów. Tych nigdy nie brakuje w okolicznych lasach. Jesteśmy bowiem w środku największego zwartego kompleksu lasów w Polsce, czyli w Borach Dolnośląskich. Oprócz atrakcji dla miłośników grzybów Węgliniec kryje też kilka atrakcji. Zaskakująco wyglądają dwa zabytkowe wagony kolejowe. Mieści się w nich Muzeum Kresów Wschodnich. Takimi wagonami kresowiacy z województw stanisławowskiego i tarnopolskiego podążali na Zachód, zabierając często ze sobą dorobek swego życia. Wewnątrz pierwszego wagonu znajdziemy oryginalne przedmioty użytku codziennego, tkaniny, obrusy, pościel, stroje, a także sierpy, brony czy uprząż dla wołów. Są też naczynia, meble a nawet mierząca 1,5 m wysokości figura Matki Bożej Niepokalanej, pochodząca z kościoła w Buczaczu. Drugi wagon to miejsce przechowywania zdjęć i dokumentów. Tu zapoznamy się z historią Kresów Wschodnich i działalnością samego muzeum.
Na pobliskim Placu Wolności spotykamy Jana Pawła II. Pomnik siedzącego papieża postawiono ku pamięci Karola Wojtyły. Na tym samym placu stoi mała piramida. To obecny Pomnik Niepodległości. Widnieje na nim napis: Na pamiątkę złączenia Ziemi Dolnośląskiej z Macierzą mieszkańcy Węglińca. 16 IV 1945 – 6 V 1949. Warto jednak zaznaczyć, że autorami tego pomnika są mieszkańcy przedwojennego Kohlfurtu, którzy budując go, chcieli upamiętnić poległych w I wojnie światowej mieszkańców miasta.
Ostatnim miejscem w Węglińcu, które odwiedzimy to kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa. Ta neoromańska, jednonawowa świątynia pochodzi z 1931 roku. Od momentu powstania był to kościół katolicki, choć w większości ówcześni niemieccy mieszkańcy byli protestantami. Wnętrze posiada 12 witraży, drewnianą ambonę i ołtarz z figurą Najświętszego Serca Pana Jezusa.
DE
Wir treffen uns in Węgliniec, einem Ort, den jeder Pilzsammler kennt. Hier findet jedes Jahr Anfang September die Europameisterschaft der Pilzsammler statt. In den umliegenden Wäldern herrscht nie ein Mangel an Pilzen. Wir befinden uns inmitten des größten kompakten Waldkomplexes in Polen, dem Bory Dolnośląskie. Abgesehen von den Pilzliebhabern hat Węgliniec auch einige Attraktionen zu bieten. Es gibt zwei antike Eisenbahnwaggons. Sie beherbergen das Museum der östlichen Grenzgebiete. Solche Wagen wurden von Grenzgängern aus den Provinzen Stanisławów und Tarnopol benutzt, um in den Westen zu reisen, wobei sie oft ihr gesamtes Hab und Gut mitnahmen. Im Inneren des ersten Wagens finden Sie originale Gebrauchsgegenstände, Stoffe, Tischdecken, Bettzeug, Kleidung, aber auch Sicheln, Eggen oder Ochsengeschirr. Es gibt auch Geschirr, Möbel und sogar eine 1,5 m hohe Statue der unbefleckten Jungfrau Maria aus der Kirche in Buczacz. Der zweite Waggon ist ein Aufbewahrungsort für Fotos und Dokumente. Hier erfahren wir etwas über die Geschichte des östlichen Grenzgebiets und die Aktivitäten des Museums selbst.
Auf dem nahe gelegenen Freiheitsplatz treffen wir Johannes Paul II. Die Statue des sitzenden Papstes wurde zum Gedenken an Karol Wojtyła errichtet. Auf demselben Platz steht eine kleine Pyramide. Dies ist das heutige Unabhängigkeitsdenkmal. Die Inschrift darauf lautet: Zum Gedenken an die Wiedervereinigung des Niederschlesischen Landes mit dem Mutterland haben die Einwohner von Węgliniec. 16 IV 1945 - 6 V 1949, wobei zu erwähnen ist, dass es sich bei den Urhebern dieses Denkmals um die Einwohner von Kohlfurt aus der Vorkriegszeit handelt, die mit dem Bau des Denkmals an die im Ersten Weltkrieg gefallenen Einwohner der Stadt erinnern wollten.
Der letzte Ort, den wir in Węgliniec besuchen, ist die Herz-Jesu-Kirche. Dieser neoromanische, einschiffige Tempel stammt aus dem Jahr 1931. Von Anfang an war sie eine katholische Kirche, obwohl die meisten der damaligen deutschen Einwohner Protestanten waren. Im Inneren befinden sich 12 Buntglasfenster, eine hölzerne Kanzel und ein Altar mit einer Statue des Heiligsten Herzens Jesu.
PL
Opuszczamy stolicę miłośników zbierania grzybów i udajemy się do Pieńska. To miejscowość nierozerwalnie związana z hutnictwem. Pierwsza huta szkła została uruchomiona już w 1858 roku. Następnie szybko wybudowano kilka kolejnych zakładów szklarskich. Zaczęli przyjeżdżać tu szklarze z Niemiec, Czech, Śląska i Wielkopolski. Tuż przed wojną funkcjonowało tu aż 13 hut, był to jeden z największych ośrodków przemysłu szklarskiego w Europie. Dlaczego akurat Pieńsk? W okolicach były bogate pokłady piasków szklarskich. Rozwój przemysłowego miasteczka trwał do II wojny światowej, kiedy to znajdujący się na linii frontu Penzig (to niemiecka nazwa miasta) został zniszczony w 80 %. Po wojnie zakłady szklarskie ponownie rozpoczęły produkcję. W latach 70-tych Pieńskie Huty Szkła zatrudniały 1700 osób. W tym samym czasie mieszkańców było zaledwie 5300. Dziś działa już tylko 1 huta szkła: Łużyce.
Najciekawszymi zabytkami poprzemysłowymi pieńskiego hutnictwa to zdecydowanie kompleks budynków huty szkła „Lucyna”. Rozpoczęto je budować w 1886 roku, kiedy założono hutę C.H. Schubert & Co przez panów Schuberta, Rodera, Patzlera. Kilkanaście lat później nastąpiło połączenie tej firmy z hutą braci Putzler, która słynęła z produkcji wysokiej klasy abażurów. W okresie przedwojennym w Glashütte Putzler zatrudnionych było ok. 850 pracowników. Budynki, które widzimy powstały głównie w 1. ćwierćwieczu XX wieku. Wyróżniają się formami neogotyckimi oraz wykończeniem elewacji z cegły licówki w kolorze czerwonym i żółtym. Najokazalszym obiektem jest budynek administracyjny z wyróżniającymi się krenelażami i zdobionymi wieżyczkami. Na terenie kompleksu są też ciekawe: donicarnia, opękarnia i hale pieca. W latach 30-tych w południowej części zespołu, po drugiej strony ulicy wybudowano willę otoczoną parkiem. Dziś nie produkuje się tu już szkła i budynki należące do Gminy Pieńsk stoją w większości opustoszałe.
Innym zabytkiem w tej miejscowości jest kościół pw. św. Franciszka z Asyżu. Kościół ten powstał w 1885 roku. Wcześniej katoliccy wierni jeździli do kościoła do Zgorzelca. W czasie wojny świątynia uległa znacznemu zniszczeniu, a później parafię przejęli Franciszkanie Konwentualni. W trakcie remontu nabożeństwa odbywały się w prywatnym domu i w Sali kinowej. W 1951 roku wierni wrócili do właściwego kościoła. Budynek, który widzimy powstał jako neoromański. Posiada kwadratową wieżę i ceglane elewacje. Wewnątrz sklepienia żaglaste i kolebkowe a także odtworzone polic
DE
Wir verlassen die Hauptstadt der Pilzsammler und fahren nach Pieńsk. Die Stadt ist untrennbar mit der Industrie des Hüttenwesens verbunden. Die erste Glashütte wurde bereits im Jahr 1858 eröffnet. Danach wurden schnell mehrere weitere Glasfabriken gebaut. Glasmacher aus Deutschland, der Tschechischen Republik, Schlesien und Großpolen begannen hierher zu kommen. Vor dem Krieg waren hier bis zu 13 Glashütten in Betrieb, es war eines der größten Zentren der Glasindustrie in Europa. Warum gerade Pieńsk? In dem Gebiet gab es reiche Vorkommen von Glassanden. Die Entwicklung der Industriestadt dauerte bis zum Zweiten Weltkrieg, als die an der Front gelegene Stadt Penzig zu 80 % zerstört wurde. Nach dem Krieg nahm die Glashütte die Produktion wieder auf. In den 1970er Jahren beschäftigte die Glashütte Piensk 1700 Menschen. Zur gleichen Zeit betrug die Einwohnerzahl nur 5300. Heute ist nur noch eine Glashütte in Betrieb: Łużyce.
Die interessantesten postindustriellen Denkmäler der Penziger Glashütte sind zweifellos die Gebäudekomplexe der Glashütte "Lucyna". Der Bau begann 1886, als die Glashütte C.H. Schubert & Co. von den Herren Schubert, Roder und Patzler gegründet wurde. Etwa ein Dutzend Jahre später wurde dieses Unternehmen mit der Glashütte der Gebrüder Putzler zusammengelegt, die für die Herstellung hochwertiger Lampenschirme bekannt war. In der Vorkriegszeit waren in der Glashütte Putzler etwa 850 Mitarbeiter beschäftigt. Die Gebäude, die wir hier sehen, wurden hauptsächlich im ersten Viertel des 20. Jahrhunderts errichtet. Sie zeichnen sich durch ihre neugotischen Formen und das rote und gelbe Verblendmauerwerk aus. Das eindrucksvollste Gebäude ist das Verwaltungsgebäude mit seinen markanten Zinnen und verzierten Türmchen. In dem Komplex gibt es auch interessante Gebäude: eine Gießhalle, eine Packhalle und eine Ofenhalle. In den 1930er Jahren wurde im südlichen Teil des Komplexes, auf der anderen Straßenseite, eine Villa gebaut, die von einem Park umgeben war. Heute wird hier kein Glas mehr hergestellt, und die Gebäude der Gemeinde Pieńsk stehen größtenteils leer.
Eine weitere Sehenswürdigkeit des Dorfes ist die Kirche des Heiligen Franz von Assisi. Diese Kirche wurde 1885 erbaut. Früher gingen die katholischen Gläubigen in Zgorzelec in die Kirche. Während des Krieges wurde die Kirche schwer beschädigt, und später wurde die Pfarrei von den Franziskaner-Konventualen übernommen. Während der Renovierung fanden die Gottesdienste in einem Privathaus und im Kinosaal statt. Im Jahr 1951 kehrten die Gläubigen in die eigentliche Kirche zurück. Das Gebäude, das wir hier sehen, wurde im neoromanischen Stil errichtet. Es hat einen quadratischen Turm und Backsteinfassaden. Im Inneren befinden sich gewölbte Decken und Wiegengewölbe sowie restaurierte Polychromien.
Nach der Besichtigung der Stadt fahren wir für eine kurze Pause in das hier beliebte "Sawanna".
PL
Schodząc z Kruczego Wzgórza jesteśmy już blisko „Royal Berry”. Pod tą nazwą kryje się działająca od niedawna pijalnia czekolady i miejsce, gdzie można posmakować lodów naturalnych. Właśnie dla lodów tu się znaleźliśmy. Właściciel przygotowuje specjalną degustację i można spróbować różnych smaków siedząc przy stolikach na świeżym powietrzu.
Po odpoczynku idziemy spacerem do pobliskiego parku im. Ignacego Paderewskiego. Ten symetryczny, założony w latach 30-tych XX wieku park przed wojną nosił imię Georga Wiesnera, zmarłego w 1931 roku nadburmistrza Görlitz. Przy wejściu znajduje się obelisk, który pełni funkcję pomnika poświęconego pamięci Greków przybyłych do Zgorzelca. Postawiono go w 2016 roku, czyli w 100. rocznicę przyjazdu greckich żołnierzy do ówczesnego Görlitz. W trakcie I wojny światowej w tym miejscu, na 28 hektarach okalających ten teren istniał „Obóz grecki”. Założony został na miejscu pól uprawnych, w sąsiedztwie koszar oraz w oddaleniu od budynków mieszkalnych. Cały teren ogrodzony był drutem kolczastym. Przed przybyciem Greków mieszkali tu głównie Rosjanie, Anglicy i Francuzi. Jeńcy mieszkali w ogromnych barakach przypominających hale o długości 40 m i szerokości 37 m. W takim pomieszczeniu mogło przebywać ponad 500 osób.
W 1916 r. do obozu przybyło ok. 6500 żołnierzy IV Korpusu Armii Greckiej. De facto nie byli oni jeńcami lecz gośćmi, a to wszystko przez pertraktacje prowadzone z Niemcami. Odkąd w obozie zamieszkali Grecy, uzyskał on status obszaru eksterytorialnego. Dobudowano wiele mniejszych baraków, a dla oficerów wręcz mieszkania. Istniał lazaret, kuchnia, punkty dezynfekcyjne, cerkiew, pomieszczenia były ogrzewane żeliwnymi piecami na węgiel. Swoboda panująca w obozie poskutkowała potrzebą utworzenia obozowego aresztu, na który przerobiono jeden z mniejszych baraków. Pomiędzy barakami były ogródki warzywne, rabaty kwiatowe jak i boisko. Większość Greków z czasem podjęła pracę, opłacano i traktowano ich na równi z Niemcami. Obowiązywał ich też cały pakiet socjalny, coś, czego w Grecji jeszcze nie było.
Po 3 latach, w 1919 r. Grecy wrócili do ojczyzny. Zostało tu na zawsze 133, którzy zostali pochowani na cmentarzu miejskim w Görlitz. Informują nas o tym stosowne tablice na obelisku, napisane w języku polskim, greckim oraz niemieckim. Po wyjeździe Greków obóz zmodernizowano i przystosowano do użytku dla niemieckiego wojska.
DE
Beim Abstieg vom Rabenhügel sind wir bereits in der Nähe der "Königlichen Beere". Hinter diesem Namen verbirgt sich eine kürzlich eröffnete Schokoladenbar und ein Ort, an dem man natürliches Eis probieren kann. Wir sind nur wegen des Eises hierhergekommen. Der Besitzer bereitet eine spezielle Verkostung vor, und Sie können an Tischen im Freien sitzend verschiedene Geschmacksrichtungen probieren.
Nachdem wir uns ausgeruht haben, machen wir einen Spaziergang zum nahe gelegenen Ignacy-Paderewski-Park. Dieser symmetrische Park, der in den 1930er Jahren angelegt wurde, war vor dem Krieg nach dem 1931 verstorbenen Görlitzer Oberbürgermeister Georg Wiesner benannt. Am Eingang steht ein Obelisk, der den Griechen, die nach Zgorzelec kamen, ein Denkmal setzt. Es wurde 2016 anlässlich des 100. Jahrestages der Ankunft griechischer Soldaten im damaligen Görlitz errichtet. Während des Ersten Weltkriegs befand sich in der Umgebung des Geländes auf 28 Hektar ein "griechisches Lager". Sie wurde auf einem Ackergelände, in der Nähe von Kasernen und in einiger Entfernung von Wohngebäuden errichtet. Das gesamte Gebiet war von Stacheldraht umgeben. Vor der Ankunft der Griechen war die Stadt hauptsächlich von Russen, Engländern und Franzosen bewohnt. Die Häftlinge lebten in riesigen, 40 m langen und 37 m breiten, barackenartigen Unterkünften. In diesen Hallen könnten mehr als 500 Personen untergebracht werden.
Im Jahr 1916 kamen etwa 6500 Soldaten des IV. Armeekorps der griechischen Armee in das Lager. In Wirklichkeit waren sie keine Kriegsgefangenen, sondern Gäste, weil sie mit den Deutschen verhandelt hatten. Da die Griechen in dem Lager lebten, erhielt es den Status eines exterritorialen Gebiets. Viele kleinere Kasernen und sogar Wohnungen für Offiziere wurden hinzugefügt. Es gab eine Krankenstation, eine Küche, Desinfektionseinrichtungen und eine orthodoxe Kirche, und die Räumlichkeiten wurden mit gusseisernen Kohleöfen beheizt. Die Freiheit des Lagers machte ein Lagergefängnis erforderlich, zu dem eine der kleineren Baracken umgebaut wurde. Zwischen den Baracken befanden sich Gemüsegärten, Blumenbeete und ein Spielfeld. Im Laufe der Zeit nahmen die meisten Griechen eine Arbeit auf und wurden gleich bezahlt und behandelt wie die Deutschen. Sie hatten auch ein ganzes Sozialpaket, das es in Griechenland noch nicht gab.
Nach 3 Jahren, im Jahr 1919. kehrten die Griechen in ihr Heimatland zurück. Die 133 hier Gebliebenen sind auf dem Görlitzer Stadtfriedhof begraben. Entsprechende Tafeln auf dem Obelisken informieren uns in polnischer, griechischer und deutscher Sprache. Nach dem Abzug der Griechen wurde das Lager modernisiert und für die Nutzung durch die deutsche Armee angepasst.
PL
Wyjeżdżając z Pieńska w kierunku Zgorzelca pierwszą miejscowością, do jakiej trafiamy jest Lasów. Niedaleko od głównej drogi stoi najcenniejszy zabytek we wsi, czyli renesansowy pałac. Jego powstanie wiąże się z rokiem 1590, gdy właścicielem całej wsi był Kaspar II von Fürstenau. Wybudował on tą siedzibę szlachecką w kształcie litery „L”. W kolejnych wiekach dwór zmieniał właścicieli, którzy dokonywali przeróbek. I tak portal jest barokowy, z XVII wieku, są na nim herby ówczesnych właścicieli: Nostitz – Landskron. W XIX wieku dobudowano budynki gospodarcze, takie jak obora, mleczarnia, stajnia i wozownia. W XX wieku natomiast rozebrano istniejącą wieżę pałacu. Po II wojnie światowej obiekt uległ zniszczeniu. Dopiero w 1996 roku przejął go prywatny właściciel i podjął się jego restauracji. Dziś funkcjonuje tu hotel.
DE
Wenn wir Pieńsk in Richtung Zgorzelec verlassen, erreichen wir als erstes Dorf Lasów. Nicht weit von der Hauptstraße entfernt befindet sich das wertvollste Denkmal des Dorfes - ein Renaissancepalast. Sein Ursprung wird mit dem Jahr 1590 in Verbindung gebracht, als Kaspar II. von Fürstenau der Besitzer des gesamten Dorfes war. Er baute diese noble Residenz in Form des Buchstabens "L". In den folgenden Jahrhunderten wechselte das Herrenhaus den Besitzer, der Umbauten vornahm. So ist das Portal barock, aus dem 17. Jahrhundert, mit den Wappen der damaligen Besitzer: Nostitz - Landskron. Im 19. Jahrhundert wurden landwirtschaftliche Gebäude wie ein Kuhstall, eine Molkerei, Ställe und ein Kutschenhaus errichtet. Im 20. Jahrhundert wurde der bestehende Schlossturm abgerissen. Nach dem Zweiten Weltkrieg wurde das Gebäude zerstört. Erst 1996 wurde es von einem privaten Eigentümer übernommen, der sich zur Restaurierung verpflichtete. Heute wird hier ein Hotel betrieben.
PL
Z Lasowa jedziemy w stronę Żarek Średnich. Cennym zabytkiem jest tu pochodzący z przełomu XVI i XVII wieku zespół dworski wraz z folwarkiem. Pierwotnie otoczony był fosą. Pośrodku bryły pałacu widać wysuniętą przed lico czterokondygnacyjną wieżę. Elewacja pokryta była kiedyś ornamentalną dekoracją sgraffitową, której fragmenty wyłoniły się spod tynku na elewacji północnej. Do przypałacowego folwarku należały dwie oficyny mieszkalne, spichlerz i gorzelnia. Po 1945 roku dwór był użytkowany jako pomieszczenia biurowe i mieszkania PGR. Obecnie pozostaje własnością prywatną.
W Żarkach Średnich z drogi prowadzącej do Żarskiej Wsi widoczny jest murowany wiatrak, a raczej jego ruiny. Powstał prawdopodobnie w XVIII wieku. Jego typ określa się jako „holender”. Można do niego podejść, a czasem nawet wejść do środka.
DE
Von Lasów fahren wir in Richtung Żarki Średnie. Ein wertvolles Baudenkmal ist ein Herrenhauskomplex mit einem Bauernhof aus der Wende vom 16. zum 17. Jahrhundert. Ursprünglich war sie von einem Wassergraben umgeben. In der Mitte des Palastes ragt ein vierstöckiger Turm aus der Fassade hervor. Die Fassade war einst mit einer ornamentalen Sgraffitodekoration bedeckt, von den Fragmenten unter dem Putz an der Nordfassade zum Vorschein kamen. Zum Gutshof gehörten zwei Wohngebäude, ein Getreidespeicher und eine Brennerei. Nach 1945 wurde das Gut als Büro und Wohnung des Staatlichen Landwirtschaftsbetriebs genutzt. Derzeit ist es noch in Privatbesitz.
In Żarki Średnia kann man von der Straße, die nach Żarska Wieś führt, eine gemauerte Windmühle bzw. deren Ruine sehen. Es wurde wahrscheinlich im 18. Jahrhundert erbaut. Seine Art wird als "niederländisch" beschrieben. Man kann darauf zugehen und manchmal sogar hineingehen.
