Miejski Dom Kultury
PL
Miejski Dom Kultury to najważniejszy zabytek w Zgorzelcu. Wybudowany w stylu secesyjnym na przełomie wieków, w latach 1898-1902. W tamtym czasie ta część miasta była niemiecka. Niemcy istniały wtedy jako Cesarstwo i stawiając ten budynek chciano uczcić dynastię panującą, czyli Hohenzollernów. Budynek stał się halą pamięci z Muzeum Cesarza Fryderyka. Oprócz wspomnianego muzeum wewnątrz znajdowały się eksponaty z historii i sztuki Górnych Łużyc, np. but wykonany przez Jakoba Böhme czy obrazy i grafiki lokalnych artystów.
Architektem budynku był Hugo Behr, natomiast rzeźby na elewacji stworzył Hugo Lederer. Pieniądze na budowę pochodziły ze składek mieszkańców Górnych Łużyc. Uroczystego otwarcia dokonał osobiście Cesarz Wilhelm II Hohenzollern w 1902 roku. Jest to budowla centralna, której kopuła osiąga 42 m. wysokości. Boki stanowią kwadrat o długości 19 metrów. Wewnątrz niegdyś znajdowały się posągi cesarzy Wilhelma I o Fryderyka III oraz odlane z brązu insygnia władzy cesarskiej. Większość wyposażenia zginęła w trakcie zawieruchy wojennej.
Do dziś przetrwały marmurowe schody, które po obu stronach posiadają wykonane z piaskowca reliefy przedstawiające ulubione kwiaty cesarzy, tj. lilie oraz chabry. Dwa potężne, spoczywające na wzór egipskich sfinksów lwice, strzegą narodowych świętości. 6 lipca 1950 roku w holu budynku podpisano tzw. Układ Zgorzelecki a dokładnie Układ między Rzecząpospolitą Polską a Niemiecką Republiką Demokratyczną o wytyczeniu ustalonej i istniejącej polsko-niemieckiej granicy państwowej. Dokument podpisali ówcześni premierzy Polski i NRD: Józef Cyrankiewicz i Otto Grotewohl. O tym wydarzeniu przypomina brązowa tablica na ścianie frontowej.
DE
Das städtische Kulturhaus ist das wichtigste Denkmal in Zgorzelec. Es wurde um die Jahrhundertwende, in den Jahren 1898-1902, im Jugendstil erbaut. Damals war dieser Stadtteil deutsch. Damals war Deutschland ein Kaiserreich, und mit dem Bau dieses Gebäudes wollte man das Herrscherhaus der Hohenzollern ehren. Das Gebäude wurde zu einer Gedenkhalle mit dem Kaiser-Friedrich-Museum. Neben dem Museum enthielt der Innenraum auch Exponate zur Oberlausitzer Geschichte und Kunst, wie z. B. einen Schuh von Jakob Böhme oder Gemälde und Drucke von lokalen Künstlern. Der Architekt des Gebäudes war Hugo Behr, und die Skulpturen an der Fassade wurden von Hugo Lederer geschaffen. Das Geld für den Bau stammte aus den Beiträgen der Oberlausitzer Bevölkerung. Die feierliche Eröffnung wurde 1902 von Kaiser Wilhelm II. von Hohenzollern persönlich vorgenommen. Es handelt sich um ein zentrales Gebäude, dessen Kuppel 42 Meter hoch ist. Die Seiten sind ein 19 Meter langes Quadrat. Im Inneren befanden sich früher Statuen von Kaiser Wilhelm I. und Friedrich III. sowie die in Bronze gegossenen Insignien der kaiserlichen Macht. Die meisten Einrichtungsgegenstände sind in den Kriegswirren verloren gegangen. Die Marmortreppe ist bis heute erhalten geblieben, mit Sandsteinreliefs auf beiden Seiten, die die Lieblingsblumen des Kaisers, die Lilien und Kornblumen, darstellen. Zwei riesige Löwen, die wie ägyptische Sphinxen auf dem Boden liegen, bewachen das Nationalheiligtum. Am 6. Juli 1950 wurde im Vorraum des Gebäudes das so genannte "Zgorzelec-Abkommen" unterzeichnet, das Abkommen zwischen der Republik Polen und der Deutschen Demokratischen Republik über den Verlauf der festgelegten und bestehenden deutsch-polnischen Staatsgrenze. Das Dokument wurde von den damaligen Ministerpräsidenten Polens und der DDR, Józef Cyrankiewicz und Otto Grotewohl, unterzeichnet. Eine Bronzetafel an der Stirnwand erinnert an dieses Ereignis
Amfiteatr
PL
Tuż obok budynku MDK znajduje się miejski amfiteatr z lat 60-tych XX-wieku, który może pomieścić ok. 3 tysiące widowni. Odbywają się tutaj ważne dla miasta wydarzenia, takie jak koncerty podczas Dni Miasta i Międzynarodowego Festiwalu Piosenki Greckiej. Za amfiteatrem rozciąga się zabytkowy park im. Błachańca, w którym przed wojną znajdowały się liczne kamienne rzeźby i fontanny. Ostatnio park został zrewitalizowany i jest ważnym miejscem rekreacji dla mieszkańców Zgorzelca. Andrzej Błachaniec, którego imieniem został nazwany park, był żołnierzem, który przybył tu wraz z II Armii Wojska Polskiego dowodzoną przez gen. Karola Świerczewskiego. Osiadł tu po wojnie i przyczynił się do rozwoju miasta. Uruchomił młyn i wytwórnię makaronu a w pobliskich Jerzmankach gorzelnię. Zorganizował Pocztę Polową i zasadził pierwsze ziemniaki, dzięki którym mógł uruchomić fermy drobiu i chlewnie. Organizował też posiłki dla emigrantów. Z zamiłowania ogrodnik, uruchomił produkcję warzyw dla jednostki Wojska Polskiego stacjonującej w dzielny Ujazd.
DE
Direkt neben dem MDK-Gebäude befindet sich das städtische Amphitheater aus den 1960er Jahren, das rund 3.000 Zuschauern Platz bietet. Hier finden wichtige Veranstaltungen für die Stadt statt, z. B. Konzerte während der Stadttage und das Internationale Festival der griechischen Lieder.
Hinter dem Amphitheater befindet sich der historische Blachaniec-Park, in dem vor dem Krieg zahlreiche Steinskulpturen und Springbrunnen standen. In jüngster Zeit wurde der Park wiederbelebt und ist ein wichtiger Erholungsort für die Einwohner von Zgorzelec. Andrzej Błachaniec, nach dem der Park benannt ist, war ein Soldat, der mit der Zweiten Armee der polnischen Armee unter dem Kommando von General Karol Świerczewski hierher kam. Nach dem Krieg ließ er sich hier nieder und trug zur Entwicklung der Stadt bei. Er eröffnete eine Mühle und eine Nudelfabrik sowie eine Brennerei im nahe gelegenen Jerzmanki. Er organisierte das Feldpostamt und pflanzte die ersten Kartoffeln an, was es ihm ermöglichte, Geflügelfarmen und Schweineställe zu gründen. Er organisierte auch Mahlzeiten für Auswanderer. Als gelernter Gärtner begann er, Gemüse für die in Ujazd stationierte polnische Armeeeinheit zu produzieren.
Most im. Jana Pawła II
PL
Most im. Jana Pawła II to najważniejszy most łączący obie części miasta. Kiedyś zwano go Mostem Libereckim i był jedyną przeprawą przez Nysę Łużycką. Wybudowany z granitu w 1875 roku stoi na 4 filarach, z czego 2 stoją w wodzie. W ostatni dzień wojny został przez Niemców wysadzony w powietrze, podobnie jak pozostałe mosty miejskie. Został odbudowany już po kilku latach.
Idąc wzdłuż rzeki dochodzimy do innego przejścia granicznego, mianowicie do wiaduktu kolejowego. Pochodzi on z połowy XIX wieku i liczy sobie dokładnie 475,5 metra długości, 35 metry wysokości i wspiera się na 32 przęsłach. Po częściowych zniszczeniach pod koniec wojny odbudowano go w 1957 roku.
DE
Die Johannes-Paul-II-Brücke ist die wichtigste Brücke, die die beiden Teile der Stadt miteinander verbindet. Sie hieß früher Liberecer Brücke und war der einzige Übergang über die Lausitzer Neiße. Sie wurde 1875 aus Granit gebaut und steht auf 4 Pfeilern, von denen 2 im Wasser stehen. Am letzten Tag des Krieges wurde sie, wie auch die anderen Brücken der Stadt, von den Deutschen gesprengt. Nur wenige Jahre später wurde es wieder aufgebaut.
Entlang des Flusses kommen wir zu einem weiteren Grenzübergang, nämlich dem Eisenbahnviadukt. Sie stammt aus der Mitte des 19. Jahrhunderts und ist genau 475,5 Meter lang, 35 Meter hoch und wird von 32 Stützpfeilern getragen. Nach der teilweisen Zerstörung am Ende des Krieges wurde es 1957 wiederaufgebaut.
Skwer im. Ks. Jerzego Popiełuszki.
PL
Wracamy w okolice Miejskiego domu Kultury. Od południowej strony do budynku przylega Skwer im. Ks. Jerzego Popiełuszki. To najbardziej znany park w Zgorzelcu. W centralnej jego części postawiono sprowadzony spod Węglińca głaz narzutowy. Jest na nim tablica upamiętniając a proklamację z dnia 5 maja 1998 roku dotyczącą utworzenia Europa-Miasta Zgorzelec/Görlitz. Projekt zakłada wizję wspólnej idei scalania się w jedno, dwupaństwowe miasto Zgorzelec-Görlitz.
DE
Wir kehren in die Nähe des städtischen Kulturhauses zurück. Auf der Südseite grenzt der Pater-Jerzy-Popiełuszko-Platz an das Gebäude. Er ist der bekannteste Park in Zgorzelec. In seinem mittleren Teil befindet sich ein Findling, der aus Węgliniec stammt. Daran befindet sich eine Gedenktafel, die an die Proklamation vom 5. Mai 1998 zur Gründung der Europastadt Zgorzelec/Görlitz erinnert. Das Projekt sieht die gemeinsame Idee eines Zusammenschlusses zu einer zweistaatlichen Stadt Zgorzelec-Görlitz vor.
PL
Z drugiej strony parku, przy ul. Partyzantów 2 możliwy jest odpoczynek w klimatycznej restauracji „Afirmacja”. Obok, przy tej samej ulicy stoi ceglany gmach dzisiejszego Liceum Ogólnokształcącego im. Braci Śniadeckich. Budynek powstał pod koniec XIX wieku jako Królewsko – Pruska Szkoła Rzemiosła Budowlanego. Kilka lat później powstała Królewska Szkoła Budowy Maszyn.
DE
Auf der anderen Seite des Parks, in der Partyzantów-Straße 2, kann man im stimmungsvollen Restaurant "Afirmacja" eine Pause einlegen. Daneben, in derselben Straße, steht das Backsteingebäude der heutigen Sniadeckich Brüder Gymnasium. Das Gebäude wurde Ende des 19. Jahrhunderts als Königlich-Preußische Baugewerkeschule erbaut. Einige Jahre später wurde die Königliche Schule für Maschinenbau gegründet.
PL
Następnie idąc ul. Domańskiego (mijając po lewej kamienicę, w której mieści się Urząd Miejski) i Dąbrowskiego dochodzimy do głównego kościoła w Zgorzelcu, tj. do kościoła p.w. św. Bonifacego. Jest to fara miejska. Świątynia powstała w latach 1927-1929 (św. Bonifacy jest głównym patronem Niemiec) i jest obiektem jednonawowym nakrytym ogromnym, dwuspadowym dachem z kwadratową sygnaturką nad szczytem. W latach 60-tych wnętrze kościoła zostało przebudowane i ustawiono figury św. Wojciecha i św. Stanisława – patronów Polski. Ufundowano wtedy też nowe dzwony. Ostatnim proboszczem w czasie II wojny światowej był ksiądz Franz Scholtz, który dodatkowo był kapelanem dla jeńców Stalagu VIII A i po podziale miasta na Polskę i Niemcy pozostał na swoim stanowisku. Służąc mieszkańcom pisał dziennik, który został wydany wiele lat po wojnie. Stanowi on cenne źródło informacji na temat kształtowania się miasta tuż po wojnie.
DE
Wenn man dann die Domański-Straße (vorbei an dem Mietshaus auf der linken Seite, in dem sich das Gemeindeamt befindet) und die Dąbrowskiego-Straße hinuntergeht, erreicht man die Hauptkirche von Zgorzelec, die St. Bonifatiuskirche. Sie ist die Pfarrkirche der Stadt. Der Tempel wurde in den Jahren 1927-1929 erbaut (der Heilige Bonifatius ist der Hauptpatron Deutschlands) und ist ein einschiffiges Objekt, das mit einem großen Giebeldach mit einer quadratischen Glocke über dem Giebel bedeckt ist. In den 1960er Jahren wurde das Innere der Kirche umgebaut und Statuen der Heiligen Adalbert und Stanislaus, der Schutzheiligen Polens, aufgestellt. Damals wurden auch neue Glocken installiert. Der letzte Pfarrer während des Zweiten Weltkriegs war Pater Franz Scholtz, der auch Seelsorger für die Kriegsgefangenen des Stalag VIII A war und nach der Teilung der Stadt in Polen und Deutschland in seinem Amt blieb. Während seines Dienstes bei den Einwohnern schrieb er ein Tagebuch, das erst viele Jahre nach dem Krieg veröffentlicht wurde. Sie ist eine wertvolle Quelle für Informationen über die Entstehung der Stadt kurz nach dem Krieg.
Most im. Jana Pawła II
PL
Most im. Jana Pawła II to najważniejszy most łączący obie części miasta. Kiedyś zwano go Mostem Libereckim i był jedyną przeprawą przez Nysę Łużycką. Wybudowany z granitu w 1875 roku stoi na 4 filarach, z czego 2 stoją w wodzie. W ostatni dzień wojny został przez Niemców wysadzony w powietrze, podobnie jak pozostałe mosty miejskie. Został odbudowany już po kilku latach.
Idąc wzdłuż rzeki dochodzimy do innego przejścia granicznego, mianowicie do wiaduktu kolejowego. Pochodzi on z połowy XIX wieku i liczy sobie dokładnie 475,5 metra długości, 35 metry wysokości i wspiera się na 32 przęsłach. Po częściowych zniszczeniach pod koniec wojny odbudowano go w 1957 roku.
DE
Die Johannes-Paul-II-Brücke ist die wichtigste Brücke, die die beiden Teile der Stadt miteinander verbindet. Sie hieß früher Liberecer Brücke und war der einzige Übergang über die Lausitzer Neiße. Sie wurde 1875 aus Granit gebaut und steht auf 4 Pfeilern, von denen 2 im Wasser stehen. Am letzten Tag des Krieges wurde sie, wie auch die anderen Brücken der Stadt, von den Deutschen gesprengt. Nur wenige Jahre später wurde es wieder aufgebaut.
Entlang des Flusses kommen wir zu einem weiteren Grenzübergang, nämlich dem Eisenbahnviadukt. Sie stammt aus der Mitte des 19. Jahrhunderts und ist genau 475,5 Meter lang, 35 Meter hoch und wird von 32 Stützpfeilern getragen. Nach der teilweisen Zerstörung am Ende des Krieges wurde es 1957 wiederaufgebaut.
Skwer im. Ks. Jerzego Popiełuszki.
PL
Wracamy w okolice Miejskiego domu Kultury. Od południowej strony do budynku przylega Skwer im. Ks. Jerzego Popiełuszki. To najbardziej znany park w Zgorzelcu. W centralnej jego części postawiono sprowadzony spod Węglińca głaz narzutowy. Jest na nim tablica upamiętniając a proklamację z dnia 5 maja 1998 roku dotyczącą utworzenia Europa-Miasta Zgorzelec/Görlitz. Projekt zakłada wizję wspólnej idei scalania się w jedno, dwupaństwowe miasto Zgorzelec-Görlitz.
DE
Wir kehren in die Nähe des städtischen Kulturhauses zurück. Auf der Südseite grenzt der Pater-Jerzy-Popiełuszko-Platz an das Gebäude. Er ist der bekannteste Park in Zgorzelec. In seinem mittleren Teil befindet sich ein Findling, der aus Węgliniec stammt. Daran befindet sich eine Gedenktafel, die an die Proklamation vom 5. Mai 1998 zur Gründung der Europastadt Zgorzelec/Görlitz erinnert. Das Projekt sieht die gemeinsame Idee eines Zusammenschlusses zu einer zweistaatlichen Stadt Zgorzelec-Görlitz vor.
PL
Z drugiej strony parku, przy ul. Partyzantów 2 możliwy jest odpoczynek w klimatycznej restauracji „Afirmacja”. Obok, przy tej samej ulicy stoi ceglany gmach dzisiejszego Liceum Ogólnokształcącego im. Braci Śniadeckich. Budynek powstał pod koniec XIX wieku jako Królewsko – Pruska Szkoła Rzemiosła Budowlanego. Kilka lat później powstała Królewska Szkoła Budowy Maszyn.
DE
Auf der anderen Seite des Parks, in der Partyzantów-Straße 2, kann man im stimmungsvollen Restaurant "Afirmacja" eine Pause einlegen. Daneben, in derselben Straße, steht das Backsteingebäude der heutigen Sniadeckich Brüder Gymnasium. Das Gebäude wurde Ende des 19. Jahrhunderts als Königlich-Preußische Baugewerkeschule erbaut. Einige Jahre später wurde die Königliche Schule für Maschinenbau gegründet.
PL
Następnie idąc ul. Domańskiego (mijając po lewej kamienicę, w której mieści się Urząd Miejski) i Dąbrowskiego dochodzimy do głównego kościoła w Zgorzelcu, tj. do kościoła p.w. św. Bonifacego. Jest to fara miejska. Świątynia powstała w latach 1927-1929 (św. Bonifacy jest głównym patronem Niemiec) i jest obiektem jednonawowym nakrytym ogromnym, dwuspadowym dachem z kwadratową sygnaturką nad szczytem. W latach 60-tych wnętrze kościoła zostało przebudowane i ustawiono figury św. Wojciecha i św. Stanisława – patronów Polski. Ufundowano wtedy też nowe dzwony. Ostatnim proboszczem w czasie II wojny światowej był ksiądz Franz Scholtz, który dodatkowo był kapelanem dla jeńców Stalagu VIII A i po podziale miasta na Polskę i Niemcy pozostał na swoim stanowisku. Służąc mieszkańcom pisał dziennik, który został wydany wiele lat po wojnie. Stanowi on cenne źródło informacji na temat kształtowania się miasta tuż po wojnie.
DE
Wenn man dann die Domański-Straße (vorbei an dem Mietshaus auf der linken Seite, in dem sich das Gemeindeamt befindet) und die Dąbrowskiego-Straße hinuntergeht, erreicht man die Hauptkirche von Zgorzelec, die St. Bonifatiuskirche. Sie ist die Pfarrkirche der Stadt. Der Tempel wurde in den Jahren 1927-1929 erbaut (der Heilige Bonifatius ist der Hauptpatron Deutschlands) und ist ein einschiffiges Objekt, das mit einem großen Giebeldach mit einer quadratischen Glocke über dem Giebel bedeckt ist. In den 1960er Jahren wurde das Innere der Kirche umgebaut und Statuen der Heiligen Adalbert und Stanislaus, der Schutzheiligen Polens, aufgestellt. Damals wurden auch neue Glocken installiert. Der letzte Pfarrer während des Zweiten Weltkriegs war Pater Franz Scholtz, der auch Seelsorger für die Kriegsgefangenen des Stalag VIII A war und nach der Teilung der Stadt in Polen und Deutschland in seinem Amt blieb. Während seines Dienstes bei den Einwohnern schrieb er ein Tagebuch, das erst viele Jahre nach dem Krieg veröffentlicht wurde. Sie ist eine wertvolle Quelle für Informationen über die Entstehung der Stadt kurz nach dem Krieg.