PL
Pomnik Millenium
Jesteśmy na jednym z głównych skrzyżowań w Zgorzelcu. Stoi tu tzw. Pomnik Millenium. Upamiętnia on fakt wejścia Polski w nowe tysiąclecie. Ma formę krzyża słowiańskiego z wyrytym na nim orłem w koronie. Dzieło odwołuje się do skojarzeń z polskością i chrześcijaństwem, jest artystycznym wyrazem wartości, które Polacy wnoszą do wspólnego, dwunarodowego Europa-Miasta. Autorem pomnika jest ormiański artysta rzeźbiarz Vahan Bego. Odsłonięty został 11 listopada 2000 roku. Plac przed pomnikiem jest miejscem uroczystości patriotycznych organizowanych przez włodarzy miasta.
DE
Millenium-Denkmal
Wir befinden uns an einer der wichtigsten Kreuzungen in Zgorzelec. Hier steht das so genannte Millenium-Denkmal. Sie erinnert daran, dass Polen ins neue Jahrtausend eingetreten ist. Es hat die Form eines slawischen Kreuzes, auf dem ein gekrönter Adler eingraviert ist. Das Werk verweist auf Assoziationen mit dem Polentum und dem Christentum und ist ein künstlerischer Ausdruck der Werte, die die Polen in die gemeinsame, binationale Europa-Stadt einbringen. Der Autor des Denkmals ist der armenische Bildhauer Vahan Bego. Sie wurde am 11. November 2000 eingeweiht. Der Platz vor dem Denkmal ist ein Ort, an dem die Stadtverwaltung patriotische Feiern veranstaltet.
PL
Czerwone koszary
Przed II wojną światową niemieckie wtedy Görlitz było w dużej mierze miastem garnizonowym. Do tej pory zachowały się budynki koszarowe, które użytkowane są, jednak w inny sposób, do dzisiaj. Z okolic pomnika Millenium widzimy tzw. Nowe lub Czerwone Koszary. Ogromny gmach z czerwonej cegły powstał w 1896 roku. To była typowa dla przedwojennych Niemiec konstrukcja klinkierowa.
Przechodzimy teraz w okolice budynków zwanych niegdyś koszarami Kleista. Te powstały w 1935 roku i zostały nazwane imieniem XIX-wiecznego pruskiego feldmarszałka Friedricha von Kleista. Kompleks składał się z 9 podobnych do siebie budynków. W czasach polskiego już Zgorzelca stacjonował tam do lat 90-tych garnizon wojskowy a potem budynki zaadoptowano dla różnych instytucji. Dziś mieszczą się tu m.in.: Starostwo Powiatowe, Urząd Skarbowy, Komenda Powiatowa Policji czy Placówka Straży Granicznej.
Ulicą Bohaterów II Armii Wojska Polskiego docieramy do cmentarza wojskowego. Jest to jedna z największych nekropolii wojennych w Polsce. Znajdują się tu 3392 groby, w których spoczywa 3420 poległych żołnierzy polskich, którzy zginęli wiosną 1945 roku w czasie forsowania Nysy Łużyckiej. Wszyscy byli żołnierzami II Armii Wojska Polskiego pod dowództwem gen. Karola Świerczewskiego. Armia ta brała udział w operacji łużyckiej mającej na celu przedostanie się w okolice Drezna. Po krwawej bitwie pod Budziszynem i śmierci wielu wojaków szukano miejsca w granicach Polski, jak najbliżej pola bitwy, na którym można by pochować poległych. Wybór padł na Zgorzelec i stworzono cmentarz w kształcie prostokąta podzielonego na 4 kwatery. W centralnej części pozostał cokół po pierwotnym pomniku. Z boku ustawiono tablice, na których wszyscy żołnierze wyszczególnieni są w formie alfabetycznej. Przy wejściu na cmentarz wita nas pomnik Orła Piastowskiego. Jest on dziełem Józefa Potępy z Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Został wykonany z brązu i odsłonięty w 1978 roku. Corocznie dnia 16 kwietnia obchodzi się rocznicę forsowania Nysy Łużyckiej i składane są kwiaty i znicze przy pomniku.
DE
Rote Kaserne
Vor dem Zweiten Weltkrieg war das damals deutsche Görlitz vor allem eine Garnisonsstadt. Die Kasernengebäude sind erhalten geblieben und werden auch heute noch genutzt, allerdings in anderer Form. Von der Nähe des Millenniumsdenkmals aus können Sie die so genannte Neue oder Rote Kaserne sehen. Das riesige rote Backsteingebäude wurde 1896 erbaut. Es war eine für das Vorkriegsdeutschland typische Klinkerbauweise.
Wir begeben uns nun in die Umgebung der Gebäude, die früher als Kleist-Kaserne bekannt waren. Sie wurden 1935 gebaut und nach dem preußischen Feldmarschall Friedrich von Kleist aus dem 19. Jahrhundert benannt. Der Komplex bestand aus 9 ähnlichen Gebäuden. Zu Zeiten der polnischen Stadt Zgorzelec war dort bis in die 1990er Jahre eine Militärgarnison stationiert, danach wurden die Gebäude für verschiedene Einrichtungen umgebaut. Heute beherbergt es unter anderem: Bezirk von Starosta, Finanzamt, Polizeipräsidium Poviat oder Grenzschutzposten.
Über die Straße Bohaterów II Armii Wojska Polskiego erreichen wir den Soldatenfriedhof. Sie ist eine der größten Kriegsnekropolen in Polen. Es gibt 3392 Gräber, in denen 3420 polnischer Soldaten begraben sind, die im Frühjahr 1945 bei der Erstürmung der Lausitzer Neiße gefallen sind. Sie alle waren Soldaten der Zweiten polnischen Armee unter dem Kommando von General Karol Świerczewski. Diese Armee nahm an der Lausitzer Operation teil, um in den Raum Dresden zu gelangen. Nach der blutigen Schlacht von Bautzen und dem Tod vieler Soldaten wurde innerhalb der polnischen Grenzen ein Ort gesucht, der möglichst nahe am Schlachtfeld liegt und an dem die Gefallenen bestattet werden können. Die Wahl fiel auf Zgorzelec, und der Friedhof wurde in Form eines in 4 Parzellen unterteilten Rechtecks angelegt. Im mittleren Teil blieb der Sockel des ursprünglichen Denkmals erhalten. An den Seiten befinden sich Tafeln, auf denen alle Soldaten in alphabetischer Reihenfolge aufgelistet sind. Am Eingang des Friedhofs werden wir von einem Denkmal für den Piastenadler begrüßt. Es ist das Werk von Józef Potępa von der Akademie der Schönen Künste in Krakau. Sie wurde aus Bronze gefertigt und 1978 enthüllt. Jedes Jahr am 16. April wird der Jahrestag der Erzwingung der Lausitzer Neiße gefeiert und es werden Blumen und Kerzen am Denkmal niedergelegt.
PL
Przechodzimy na drugą stronę ulicy. Stoi tu pomnik postawiony w hołdzie ofiarom hitlerowskich obozów koncentracyjnych. Powstał w 2006 roku, wtedy prezesem Koła Polskiego Związku Byłych Więźniów Politycznych Hitlerowskich Więzień i Obozów Koncentracyjnych w Zgorzelcu był Stanisław Hantz „Staszek”, który zainicjował budowę tego pomnika. Ma on formę muru z granitowych kamieni, która nawiązuje do „ściany śmierci” w Auschwitz. W pomnik wmurowano urny z ziemią przywiezioną z sześciu obozów koncentracyjnych: z Auschwitz, Bełżca, Dachau, Sobiboru, Treblinki i na Majdanka. W 2009 roku, rok po śmierci Stanisława Hantza, w pomniku umieszczono kolejne urny z ziemią z obozów Mauthausen Gusen, Ravensbrück, Sachsenhausen, Flosenburg. Do Zgorzelca przywieźli je młodzi niemieccy antyfaszyści z Berlina, Kassel, Hamburga i Bielefeld.
Przejeżdżamy do północnej części Zgorzelca. Znajduje się tu urokliwy pomnik przyrody w postaci Alei Lipowych. Aleja rozciąga się po obu stronach drogi nr 30. Liczy sobie 1200 m a rośnie na niej 135 drzew, są to lipy drobnolistne, szerokolistne i krymskie. Obwód okazów mieści się w przedziale od 63 do 365 cm a wysokość od 7 do 22 m. Ochrona pomnikowa tej grupy drzew została ustanowiona stosunkowo niedawno, bo w 2009 roku. Przy Alejach Lipowych mieści się Restauracja Zagroda Kołodzieja, gdzie można zrobić odpoczynek.
DE
Wechseln wir auf die andere Straßenseite. Hier steht ein Mahnmal für die Opfer der nationalsozialistischen Konzentrationslager. Es wurde 2006 errichtet. Damals war Stanisław Hantz "Staszek", der Vorsitzende des polnischen Verbands ehemaliger politischer Häftlinge der NS-Gefängnisse und Konzentrationslager in Zgorzelec, der Initiator der Errichtung dieses Denkmals. Sie hat die Form einer Mauer aus Granitsteinen, die auf die "Todesmauer" in Auschwitz verweist. In das Denkmal wurden Urnen mit Erde aus sechs Konzentrationslagern eingelassen: Auschwitz, Bełżec, Dachau, Sobibór, Treblinka und Majdanek. Im Jahr 2009, ein Jahr nach dem Tod von Stanisław Hantz, wurden weitere Urnen mit Erde aus den Lagern Mauthausen Gusen, Ravensbrück, Sachsenhausen und Flosenburg in das Denkmal eingelassen. Sie wurden von jungen deutschen Antifaschisten aus Berlin, Kassel, Hamburg und Bielefeld nach Zgorzelec gebracht.
Wir fahren in den nördlichen Teil von Zgorzelec. Ein reizvolles Naturdenkmal ist die Lindenallee. Die Allee erstreckt sich zu beiden Seiten der Straße Nr. 30. Sie ist 1200 m lang und wird von 135 Bäumen gesäumt, bei denen es sich um kleinblättrige, breitblättrige und karminrote Linden handelt. Der Umfang der Exemplare reicht von 63 bis 365 cm und die Höhe von 7 bis 22 m. Der Denkmalschutz für diese Baumgruppe wurde erst vor kurzem, im Jahr 2009, eingeführt. An der Lindenallee befindet sich das Kolodziej's Hofrestaurant, in dem Sie eine Pause einlegen können.
PL
Ze Zgorzelcem sąsiaduje miejscowość Łagów. Jest to najludniejsza i chyba też najbogatsza wieś w powiecie zgorzeleckim. Jest tu kilka ciekawych miejsc. Pierwszym z nich to kościół pw. św. Antoniego Padewskiego. Pochodzi z połowy XIII w. i zachowały się w nim romańskie fragmenty, takie jak ostrołukowy portal w wejściu kapłańskim, kolumienki w prezbiterium czy układ przestrzenny samej świątyni. Jest to budowla jednonawowa z wyodrębnionym prezbiterium i półkolistą apsydą. W późniejszych wiekach był kilkukrotnie przebudowywany lecz pozostał w nim średniowieczny charakter.
Na posesji kościoła rośnie również zabytkowa lipa drobnolistna. Jej wysokość to 23 metry.
Ostatnim punktem na naszej trasie będzie renesansowy pałac pochodzący z 1581 roku. Na wschodniej elewacji możemy zobaczyć kamienną tablicę z kartuszami herbowymi oraz łacińską inskrypcją. Pałacyk zawsze był w prywatnych rękach bogatych rodzin. Mieścił niegdyś cenną bibliotekę, zbrojownię czy kolekcję monet. Odwiedzały go wybitne osobistości, takie jak chociażby margrabia Jan Jerzy Hohenzollern, książę Albrecht von Wallenstein czy następca saskiego tronu Jan Jerzy III Wettyn. Częstym gościem był również Jakob Böhme, który odwiedzał tu swojego przyjaciela Karola Endera von Sercha. Obecnie w pałacu funkcjonuje 3-gwiazdkowy hotel o nazwie Pałac Łagów. Działa tu też restauracja, w której można odpocząć na zakończenie wycieczki.
DE
Die Stadt Lagow grenzt an Zgorzelec. Es ist das bevölkerungsreichste und wahrscheinlich auch das reichste Dorf im Kreis Zgorzelec. Hier gibt es mehrere interessante Orte. Die erste von ihnen ist die Kirche St. Antonius von Padua. Sie stammt aus der Mitte des 13. Jahrhunderts, und es sind romanische Fragmente erhalten geblieben, wie das spitze Portal des Priestereingangs, die Säulen im Chor und die räumliche Anordnung der Kirche selbst. Es handelt sich um ein einschiffiges Gebäude mit einem separaten Chor und einer halbrunden Apsis. In späteren Jahrhunderten wurde sie mehrmals umgebaut, doch ihr mittelalterlicher Charakter blieb erhalten.
Auf dem Gelände der Kirche wächst auch eine monumentale, kleinblättrige Linde. Sie ist 23 Meter hoch.
Der letzte Punkt auf unserer Route ist ein Renaissance-Palast aus dem Jahr 1581. An der östlichen Fassade befindet sich eine Steintafel mit Wappenkartuschen und einer lateinischen Inschrift. Der Palast war immer im Privatbesitz reicher Familien. Es beherbergte einst eine wertvolle Bibliothek, eine Waffenkammer oder eine Münzsammlung. Es wurde von bedeutenden Persönlichkeiten wie Markgraf Jan Jerzy Hohenzollern, Fürst Albrecht von Wallenstein oder dem sächsischen Thronfolger Jan Jerzy III Wettyn besucht. Auch Jakob Böhme war hier häufig zu Gast und besuchte seinen Freund Karl Ender von Serch. Heute beherbergt der Palast ein 3-Sterne-Hotel namens Lagow Palast. Außerdem gibt es ein Restaurant, in dem Sie sich am Ende Ihrer Tour entspannen können.
