PL
Spotykamy się przy Bulwarze Greckim, którego nazwa nawiązuje do społeczności greckiej, która przez wiele lat mieszkała w Zgorzelcu zmieniając obraz tego miasta. Po wojnie domowej w Grecji wiele osób szukało schronienia w krajach demokracji ludowej i tak w 1950 roku Polska przyjęła ok. 15 tys. uchodźców greckich, z czego 9 tys. trafiło do Zgorzelca. Nadali oni miastu orientalny wygląd, nie znali języka polskiego, kobiety chodziły tylko w czerni a mężczyźni w mundurach. W tym miejscu przesiadywali całymi dniami. W pobliżu mieli swój szpital, dom dziecka i dom starców. Z czasem próbowali się asymilować. W latach 70-tych, gdy upadła w Grecji dyktatura tzw. czarnych pułkowników mogli wrócić do swojej Hellady, jednak wielu pozostało. Do dziś mieszka w Zgorzelcu ok. 200 osób narodowości greckiej a od 1998 roku odbywa się Międzynarodowy Festiwal Piosenki Greckiej.
W pobliżu Bulwaru, na ul. Daszyńskiego, w płycie chodnika widoczna jest ukośna względem ulicy linia. Wyznacza ona dokładne miejsce przebiegu 15.południka długości geograficznej wschodniej. Nie jest to zwyczajny południk, w tej części Europy jest najważniejszy, ponieważ wyznacza czas środkowoeuropejski. Miasto Zgorzelec promuje się przez to hasłem: „Tu słońce zachodzi najpóźniej”.
DE
Wir treffen uns am griechischen Boulevard, dessen Name auf die griechische Gemeinde verweist, die viele Jahre lang in Zgorzelec lebte und das Bild dieser Stadt veränderte. Nach dem Bürgerkrieg in Griechenland suchten viele Menschen Zuflucht in den Ländern der Volksdemokratie, und so nahm Polen 1950 etwa 15.000 griechische Flüchtlinge auf, von denen 9.000 den Weg nach Zgorzelec fanden. Sie gaben der Stadt ein orientalisches Aussehen, sie kannten die polnische Sprache nicht, die Frauen trugen nur Schwarz und die Männer Uniformen. Sie blieben den ganzen Tag über dort. In der Nähe befanden sich ein Krankenhaus, ein Waisenhaus und ein Altersheim. Mit der Zeit versuchten sie, sich zu assimilieren. In den 1970er Jahren, als die Diktatur der so genannten schwarzen Obersten in Griechenland zusammenbrach, konnten sie in ihre Heimat zurückkehren, aber viele blieben. Bis heute leben etwa 200 Menschen griechischer Nationalität in Zgorzelec, und seit 1998 findet das Internationale Festival des griechischen Liedes statt.
In der Nähe des Boulevards, in der Daszyńskiego-Straße, ist im Bürgersteig eine Linie diagonal zur Straße sichtbar. Er markiert die exakte Position des 15. Längengrades der östlichen Länge. Es handelt sich nicht um einen gewöhnlichen Meridian, sondern um den wichtigsten in diesem Teil Europas, da er die mitteleuropäische Zeit bestimmt. Die Stadt Zgorzelec wirbt für sich mit dem Slogan: "Hier geht die Sonne am spätesten unter".
PL
Idziemy wzdłuż Nysy Łużyckiej ulicą Daszyńskiego, która na tym odcinku nazywana jest Przedmieściem Nyskim. To najstarsza część miasta. Dochodzimy do Placu Pocztowego, gdzie najciekawszym historycznie budynkiem jest Dom Studzienny. Jest to średniowieczna, kamienna budowla, która mieściła kiedyś studnię dla koni pocztowych. Obecnie studnia jest zakopana a zabytkowy budynek pełni funkcję lokalu handlowego. Na jego dachu znajduje się ciekawostka, mianowicie słup dystansowy poczty polsko-saskiej. Wykonany z piaskowca słup postawiono w 1725 roku. W tamtym czasie król Polski i książę elektor Saksonii August II Mocny wydał rozkaz, na mocy którego powołano do życia pocztę polsko-saską. Na trasach przejazdu pocztyliona stawiano słupy ćwierćmilowe, półmilowe, milowe i dystansowe. Usprawniło to komunikację, ponieważ na słupach umieszczano odległości do najważniejszych miast na trakcie. Słup dystansowy w Zgorzelcu powstał z piaskowca w 1725 roku. Po 1945 r. uległ on rozbiciu i obecnie jest przechowywany w kilku kawałkach w Muzeum Poczty i Telekomunikacji we Wrocławiu. Tutaj widzimy wierną replikę z 2003 roku. Ma ok. 5 m wysokości i kształt ostrosłupa na cokole. Trzon ozdobiony jest herbami Saksonii, Polski i Litwy, monogramem króla Augusta Mocnego i napisami podającymi odległości w milach pruskich (1 mila = 7500 m) do najważniejszych miast regionu. Budowle Placu Pocztowego choć swą formą i kolorystyką wskazują na obiekty historyczne, takimi nie są. Przed II wojną światową stały w tym miejscu kamienice wyglądające jak te. Przetrwały one wojnę niemal nienaruszone jednak później je rozebrano gdy trzeba było odbudowywać Warszawę. Wywieziono więc kamienie i cegły do stolicy Polski i przez kilkadziesiąt lat nie było tu nic oprócz Domu Studziennego. Dopiero w XXI w. stworzono projekt odbudowy placu. Wzorując się na historycznych fotografiach prywatny inwestor odbudował to miejsce.
DE
Wir gehen entlang der Lausitzer Neiße die Daszyńskiego-Straße entlang, die in diesem Abschnitt als Neiße-Vorstadt bezeichnet wird. Es ist der älteste Teil der Stadt. Wir erreichen den Postplatz, wo das interessanteste historische Gebäude das Brunnenhaus ist. Es handelt sich um ein mittelalterliches Steingebäude, in dem sich einst ein Brunnen für Postpferde befand. Heute ist der Brunnen verschüttet und das historische Gebäude dient als Geschäftshaus. Auf seinem Dach befindet sich eine Besonderheit, nämlich der Fernmeldemast des polnisch-sächsischen Postamtes. Der aus Sandstein gefertigte Pfosten wurde 1725 erbaut. Damals erließ der polnische König und sächsische Kurfürst August II. der Starke einen Erlass, mit dem das polnisch-sächsische Postamt eingerichtet wurde. Entlang der Postrouten wurden Viertelmeilen-, Halbmeilen-, Meilen- und Entfernungspfosten aufgestellt. Dies verbesserte die Kommunikation, da die Entfernungen zu den wichtigsten Städten auf der Strecke auf den Pfosten angegeben waren. Der Streckenposten in Zgorzelec wurden 1725 aus Sandstein errichtet. Sie wurde nach 1945 zerbrochen und wird heute in mehreren Teilen im Museum für Post und Telekommunikation in Breslau aufbewahrt. Hier sehen wir eine originalgetreue Nachbildung aus dem Jahr 2003. Sie ist etwa 5 m hoch und hat die Form einer Pyramide auf einem Sockel. Der Schaft ist mit den Wappen Sachsens, Polens und Litauens, dem Monogramm König Augusts des Starken und Inschriften verziert, die die Entfernungen in preußischen Meilen (1 Meile = 7500 m) zu den wichtigsten Städten der Region angeben. Die Gebäude des Postplatzes erinnern zwar in Form und Farbe an historische Gebäude, sind es aber nicht. Vor dem Zweiten Weltkrieg standen an dieser Stelle Mietshäuser, die wie diese aussahen. Sie überstanden den Krieg fast unversehrt, wurden aber später abgerissen, als Warschau wieder aufgebaut werden musste. Also wurden die Steine und Ziegel in die polnische Hauptstadt gebracht, und mehrere Jahrzehnte lang gab es hier nichts als das Brunnenhaus. Erst im 21. Jahrhundert wurde ein Projekt zum Wiederaufbau des Platzes ins Leben gerufen. Auf der Grundlage historischer Fotos baute ein privater Investor das Gebäude wieder auf.
PL
Naprzeciw Placu Pocztowego widzimy wysoką wieżę. Nie jest to jednak wieża obronna a były spichlerz. U jego podnóża działał od XIII-w. młyn trójkołowy. Wysoki na 34 m spichlerz wybudowano w 1938 roku. Dziś jest już nieużytkowany a w 1998 roku na jego ścianach powstała wielka ceramiczna płaskorzeźba o nazwie „WAZE", czyli Wizerunek Artystyczny Zjednoczonej Europy, wykonali ją Ormianin Vahan Bego oraz Michał Bulak, mieszkaniec pobliskiego Gronowa. W miejscu dawnego młyna działa dziś restauracja „Piwnica Staromiejska”, gdzie można odpocząć przed dalszym zwiedzaniem.
Na placu św. Konstantyna i Heleny stoi od 2002 roku cerkiew prawosławna pod takim samym wezwaniem. Służy ona jako miejsce modlitwy dla mniejszości greckiej zamieszkującej Zgorzelec. Jest to budowla drewniana wykonana w Hajnówce. Wnętrze ozdobione jest ręcznie wykonanymi ikonami. Obok niej, od 2014 r. budowana jest świątynia murowana, która będzie większa od obecnej. Na tym samym placu wznosi się też budynek plebanii, w którym mieszka proboszcz parafii wraz z rodziną.
DE
Gegenüber dem Postplatz ist ein hoher Turm zu sehen. Es handelt sich jedoch nicht um einen Verteidigungsturm, sondern um einen ehemaligen Getreidespeicher. Seit dem 13. Jahrhundert ist an seinem Fuß eine dreirädrige Mühle in Betrieb. Der 34 m hohe Getreidespeicher wurde 1938 gebaut. Heute wird es nicht mehr genutzt. 1998 wurde ein riesiges Keramikrelief mit dem Namen "WAZE", d. h. das künstlerische Bild des vereinten Europas, von einem Armenier, Vahan Bego, und Michał Bulak, einem Einwohner des nahe gelegenen Gronów, an die Wände gemalt. In der ehemaligen Mühle befindet sich heute das Restaurant "Piwnica Staromiejska", in dem man sich vor der Weiterfahrt ausruhen kann.
Seit 2002 steht am St.-Konstantin- und St.-Helena-Platz eine orthodoxe Kirche mit demselben Namen. Sie dient als Gebetsstätte für die in Zgorzelec lebende griechische Minderheit. Es handelt sich um ein Holzgebäude aus Hajnówka. Der Innenraum ist mit handgefertigten Ikonen geschmückt. Daneben wird seit 2014 ein Backsteintempel gebaut, der größer sein wird als der jetzige. Auf dem gleichen Platz steht auch das Pfarrhaus, in dem der Pfarrer und seine Familie wohnen.
PL
Następnym punktem trasy jest kościół katolicki pw. św. Józefa Robotnika. Jego budowa rozpoczęła się w 1981 roku z inicjatywy ks. Jana Kozaka, którego imię nosi teraz ulica, którą dojeżdża się do kościoła. Kościół jest dwukondygnacyjny, dolna część nosi wezwanie św. Barbary. Projekt architektoniczny świątyni wzorowany był na katedrze pw. Najświętszej Marii Panny w Tokio.
Opuszczamy Zgorzelec by znaleźć się tuż za jego północnymi granicami, tj. we wsi Jędrzychowice. Najstarszą budowlą tej miejscowości jest kościół pw. Narodzenia N ajświętszej Marii Panny. Powstał w XIII w. Przez pewien czas kościół należał do protestantów, którzy w XVI w. go rozbudowali. Jego mury zbudowano z kamienia łamanego, wzmacnianego na narożach piaskowcem. Jest to jeden z rzadkich przykładów kościołów obronnych. Wskazuje na to mur okalający świątynię czy wąskie, szczelinowe okna.
Ciekawostką historyczną w Jędrzychowicach są ruiny renesansowego pałacu. Użytkowany był do 1958 roku, potem podupadł i został opuszczony. Dziś to niestety znaczna ruina, która znajduje się w rękach prywatnych. W czasach swej świetności pałac gościł wielkie osobistości, m.in. króla Stanisława Leszczyńskiego, który kwaterował tu w czasie wojny północnej, czy księcia Konstantego Romanowa w czasie wojen napoleońskich.
DE
Der nächste Punkt auf der Route ist die katholische Kirche St. Josef der Arbeiter. Mit dem Bau wurde 1981 auf Initiative von Pater Jan Kozak begonnen, nachdem die Straße, die zur Kirche führt, benannt ist. Die Kirche ist ein zweistöckiges Gebäude, dessen unterer Teil den Namen der Heiligen Barbara trägt. Das architektonische Design des Tempels wurde der St. Marien-Kathedrale in Tokio nachempfunden.
Wir verlassen Zgorzelec und befinden uns kurz vor den nördlichen Grenzen, im Dorf Jędrzychowice. Das älteste Gebäude in diesem Dorf ist die Kirche der Geburt der Jungfrau Maria. Sie wurde im 13. Jahrhundert erbaut. Eine Zeit lang gehörte die Kirche den Protestanten, die sie im 16. Jahrhundert erweiterten. Die Mauern bestanden aus Bruchstein, der an den Ecken mit Sandstein verstärkt war. Sie ist eines der seltenen Beispiele für befestigte Kirchen. Darauf weisen die Mauer, die den Tempel umgibt, und die schmalen, geschlitzten Fenster hin.
Ein historisches Kuriosum in Jędrzychowice sind die Ruinen eines Renaissanceschlosses. Es wurde bis 1958 genutzt, dann verfiel es und wurde aufgegeben. Heute ist sie leider eine erhebliche Ruine, die sich in Privatbesitz befindet. In seiner Blütezeit beherbergte der Palast große Persönlichkeiten wie König Stanisław Leszczyński, der hier während des Nordischen Krieges einquartiert war, oder Fürst Konstanty Romanov während der Napoleonischen Kriege.
