PL
Rozpoczynamy w Zgorzelcu, przy kościele pw. św. Jana Chrzciciela. Jest to najstarszy kościół w Zgorzelcu. Został wybudowany przez protestantów w 1906 roku. W tamtym okresie ta część miasta stanowiła odrębną wieś o nazwie Moys. Dziś to dzielnica Zgorzelca zwana Ujazdem. Świątynia została wybudowana w stylu neoromańskim z narożną wieżą, zwieńczoną iglicowym dachem. W latach powojennych kościół nie był użytkowany. Funkcje religijne przywrócono w nim w 1958 roku gdy budynek stał się własnością parafii pw. św. Bonifacego. Dziś w kościele jest odrębna parafia dla mieszkańców większej części Ujazdu.
Na terenie dzielnicy Ujazd, konkretnie przy ul. Francuskiej, zachował się również barokowy dwór. Pochodzi z 1730 roku, założony jest na planie prostokąta. Na kalenicy stoi drewniana wieżyczka z iglicowym hełmem a na narożniku zamontowany jest zegar słoneczny. Obiekt stanowił dawniej siedzibę rodziny Raschke. Jeden z jej przedstawicieli, członek saskiej Rady Wojennej, Fryderyk Wilhelm Raschke, gościł tu w nocy z 25 na 26 listopada 1745 r. króla pruskiego Fryderyka II. W marcu 1813 r. prawdopodobnie tutaj nocowali także: książę Wilhelm Hohenzollern (późniejszy cesarz Wilhelm l) oraz książę Karol meklemburski. W maju 1813 r. częstym gościem w pałacyku był pruski kanclerz Karol August von Hardenberg. Pałac do dziś jest użytkowany i mają w nim siedziby prywatne firmy.
DE
Wir beginnen in Zgorzelec, an der Kirche St. Johannes der Täufer. Sie ist die älteste Kirche in Zgorzelec. Sie wurde 1906 von Protestanten erbaut. Damals war dieser Teil der Stadt ein eigenständiges Dorf namens Moys. Heute ist es ein Stadtteil von Zgorzelec mit dem Namen Ujazd. Der Tempel wurde im neoromanischen Stil mit einem Eckturm mit Spitzdach errichtet. In den Nachkriegsjahren wurde die Kirche nicht genutzt. Die religiösen Funktionen wurden dort 1958 wiederhergestellt, als das Gebäude in den Besitz der Pfarrei St. Bonifatius überging. Heute gibt es in der Kirche eine eigene Gemeinde für die Bewohner des Großraums Ujazd.
Auch im Stadtteil Ujazd, genauer gesagt in der Francuska-Straße, ist ein barocker Herrensitz erhalten geblieben. Es stammt aus dem Jahr 1730 und hat einen rechteckigen Grundriss. Auf dem Dachfirst befindet sich ein hölzerner Turm mit einer Turmspitze und an der Ecke eine Sonnenuhr. Das Gebäude war früher der Sitz der Familie Raschke. Einer ihrer Vertreter, das Mitglied des sächsischen Kriegsrats Friedrich Wilhelm Raschke, empfing hier in der Nacht vom 25. auf den 26. November 1745 den preußischen König Friedrich II. Auch Herzog Wilhelm von Hohenzollern (der spätere Kaiser Wilhelm I.) und Herzog Karl von Mecklenburg dürften sich im März 1813 hier aufgehalten haben. Der preußische Reichskanzler Karl August von Hardenberg war im Mai 1813 ein häufiger Gast im Schloss. Der Palast wird auch heute noch genutzt, und private Unternehmen haben dort ihre Büros.
.
PL
Jedynym zbiornikiem wodnym na terenie Zgorzelca jest zalew Czerwona Woda. Bogatyńska Elektrownia Turów wybudowała go na rzece Czerwona Woda w latach 70-tych. Ostatnimi czasy okolice tego sztucznego zbiornika zostały zagospodarowane i znajduje się tu dzisiaj blisko 2 km ścieżek o różnych nawierzchniach, kładki nad rzeką i urządzenia do ćwiczeń. Przy zalewie widzimy nieczynny kamieniołom. Stanowi on ciekawy punkt widokowy.
Wyjeżdżając ze Zgorzelca w kierunku południowym docieramy do miejsca, gdzie ulokowany był obóz jeniecki Stalag VIII A. Funkcjonował przez okres całej II wojny światowej. Początkowo był przewidziany na 3 tysiące jeńców, później jego maksymalne obciążenie obliczano na 15 tys., jednak był moment gdy przebywało tam jednocześnie ponad 47 tysięcy jeńców. W sumie przewinęło się przez niego ok. 100-120 tys. jeńców różnych narodowości. Składał się z wielu budynków. Oprócz komendatury i baraków mieszkalnych wewnątrz obozu znajdowały się dwie kuchnie dla jeńców wschodnich i zachodnich, barak karny, kantyna, barak teatralny, biblioteka, kaplica, ubikacje ogólne i boisko sportowe a podobozie dodatkowo składało się z baraku dezynfekcyjnego, łaźni, poczty, baraków sanitarnych i więzienia. W latach 1946-1948 baraki obozu jenieckiego zostały rozebrane a miejsce zarosło drzewami. Przy wejściu na ten teren stoi kamienny obelisk z reliefem i tablicą pamiątkową. Ostatnimi laty na terenie byłego obozu wybudowano nowoczesny gmach, w którym mieści się Europejskie Centrum Pamięć, Edukacja i Kultura. Można tu zapoznać się szczegółowo z historią tego miejsca, zobaczyć przedmioty znalezione w trakcie wykopalisk jak i obejrzeć film o przeszłości obozu.
DE
Das einzige Wasserspeicherbecken in Zgorzelec ist der Rotwasserstausee. Das Kraftwerk Bogatynia Turów wurde in den 1970er Jahren am Fluss Czerwona Woda gebaut. In jüngster Zeit wurde die Umgebung dieses Stausees ausgebaut, und heute gibt es fast 2 km Wege mit unterschiedlichen Oberflächen, Stege über den Fluss und Fitnessgeräte. In der Nähe des Stausees können wir einen stillgelegten Steinbruch sehen. Das ist ein interessanter Gesichtspunkt.
Wenn wir Zgorzelec in südlicher Richtung verlassen, erreichen wir den Ort, an dem sich das Kriegsgefangenenlager Stalag VIII A befand. Es funktionierte während des gesamten Zweiten Weltkriegs. Ursprünglich war es für 3.000 Häftlinge vorgesehen, später wurde seine maximale Kapazität auf 15.000 berechnet, aber es gab einen Moment, in dem mehr als 47.000 Häftlinge gleichzeitig dort untergebracht waren. Insgesamt durchliefen es etwa 100-120.000 Kriegsgefangene verschiedener Nationalitäten. Sie bestand aus vielen Gebäuden. Neben der Kommandantur und den Wohnbaracken befanden sich im Lager zwei Küchen für die östlichen und westlichen Kriegsgefangenen, eine Strafbaracke, eine Kantine, eine Theaterbaracke, eine Bibliothek, eine Kapelle, allgemeine Toiletten und ein Sportplatz, und das Außenlager bestand zusätzlich aus einer Desinfektionsbaracke, einem Badehaus, einem Postamt, Sanitärbaracken und einem Gefängnis. Zwischen 1946 und 1948 wurden die Baracken des Kriegsgefangenenlagers abgerissen und das Gelände mit Bäumen zugewachsen. Am Eingang der Stätte befindet sich ein Steinobelisk mit einem Relief und einer Gedenktafel. In den letzten Jahren wurde an der Stelle des ehemaligen Lagers ein modernes Gebäude errichtet, das das Europäische Zentrum für Erinnerung, Bildung und Kultur beherbergt. Hier können Sie sich ausführlich über die Geschichte der Stätte informieren, bei Ausgrabungen gefundene Gegenstände betrachten und einen Film über die Vergangenheit des Lagers sehen.
PL
Niedaleko Stalagu VIIIA mieści się niewielki cmentarz jeńców radzieckich, którzy zginęli będąc w obozie. Widnieją na nim dwie tablice. Pierwsza o treści „Cześć i chwała jeńcom radzieckim Stalagu VIII A zmarłym w latach 1942 – 1945”. Druga – w języku polskim i francuskim – o treści „Jeńcom stalagu ku czci swoim kolegom wszystkich narodów umarłym w niewoli. Sierpień 1965”.
Kolejnym miejscem na naszej trasie będą Radomierzyce. Rozpoczynamy od wizyty w winnicy i winiarni „Hanna”. Pierwsze nasadzenia winorośli w winnicy odbyły się w 2009 roku. Obecnie uprawia się tu 5 odmian białych i czerwonych winogron, na które składa się 2000 krzewów winnych. W stylowym wnętrzu winiarni możemy spróbować miejscowych win.
Następnie udajemy się do starego młyna. Pochodzi on z ok. 1700 roku, zasilany był wodą z rzeki Witki a dziś pełni funkcję muzeum. Od niedawna w młynie działa kawiarnia.
Niedaleko młyna, w bezpośrednim sąsiedztwie kościoła p.w. św. Piotra i Pawła stoi kaplica cmentarna znana też jako mauzoleum szlachcianek. Wzniesiona w 1. połowie XVIII wieku na zlecenie fundatora i właściciela okolicznych ziem, którym był Joachim Zygmunt von Ziegler – Klipphausen. Celem jej budowy było utworzenie w niej mauzoleum dla znajdującej się w pobliskim pałacu fundacji dla dobrze urodzonych panien. Mimo, że zostało już w naszych czasach splądrowane to robi wrażenie dzięki rzeźbom trupich czaszek , portalem i owalnymi oknami.
Ostatnią atrakcją tej miejscowości jest przepiękny pałac. Spośród barokowych obiektów powiatu zgorzeleckiego ten jest najcenniejszy. Aż do 1945 roku w pałacu miała siedzibę ewangelicka, wspomniana już fundacja dla dobrze urodzonych panien. Pałac znajduje się na wyspie otoczonej fosą, zasilaną wodą z rzeki Witki. Na wyspę prowadzi most z trzema łukami i bramą ozdobiona herbem von Zieglerów. Budowla jest w kształcie litery C, posiada trzy kondygnacje a przed wejściem usytuowano dziedziniec reprezentacyjny. Radomierzycki pałac nigdy nie był typową rezydencją magnacką. Zgodnie z wolą zmarłego w 1734 r. Joachima Zygmunta von Zieglera jego rozległe dobra ziemskie i pałac stały się własnością „wolnego, ewangelickiego świecko-szlacheckiego zakładu dla panien", nazwaną od imienia fundatora Joachimstein. W przeszłości w pałacu gościły koronowane głowy i nie tylko. Byli tu m.in.: król Polski August II Mocny, król Prus Fryderyk II, książę Wilhelm Pruski (późniejszy cesarz Niemiec), książę Fryderyk August (późniejszy król Saksonii) oraz inni królowie Saksonii, w tym: Antoni, Jan, Jerzy i Fryderyk August III. Po wojnie w pałacu przechowywane były tajne archiwa, do których dotarł premier Piotr Jaroszewicz i które mogły stanowić powód jego morderstwa. Do dziś pozostaje to tajemnicą. W pałacu pod koniec XX w. rozpoczęto rekonstrukcję. Nie została ona ukończona a obiekt stoi dzisiaj pusty i nie można niestety go zwiedzać.
DE
In der Nähe des Stalages VIII A befindet sich ein kleiner Friedhof für sowjetische Kriegsgefangene, die in diesem Lager gestorben sind. Darauf befinden sich zwei Plaketten. Die erste lautet: "Ehre und Ruhm den sowjetischen Kriegsgefangenen aus dem Stalag VIII A, die in den Jahren 1942 - 1945 gestorben sind". Die zweite - in polnischer und französischer Sprache - lautet: "Den Stalag-Häftlingen zum Gedenken an ihre in Gefangenschaft verstorbenen Kollegen aller Nationen. August 1965".
Der nächste Ort auf unserer Route wird Radomierzyce sein. Wir beginnen mit einem Besuch des Weinbergs und des Weinguts "Hanna". Die erste Anpflanzung von Weinreben auf dem Weingut erfolgte im Jahr 2009. Derzeit werden hier 5 Sorten weißer und roter Trauben mit 2000 Rebstöcken angebaut. Im stilvollen Interieur der Weinkellerei können wir die lokalen Weine verkosten.
Dann gehen wir zur alten Mühle. Sie stammt aus der Zeit um 1700, wurde mit Wasser aus dem Fluss Witka gespeist und dient heute als Museum. Seit kurzem gibt es in der Mühle ein Café.
In der Nähe der Mühle, in unmittelbarer Nähe der Kirche St. Peter und Paul, befindet sich eine Friedhofskapelle, die auch als Mausoleum der Edelfrauen bekannt ist. Es wurde in der ersten Hälfte des 18. Jahrhunderts im Auftrag des Stifters und Besitzers der umliegenden Ländereien, Joachim Sigismund von Ziegler-Klipphausen, errichtet. Zweck des Baus war es, ein Mausoleum für die Stiftung für wohlhabende Damen im nahe gelegenen Schloss zu schaffen. Auch wenn sie heute geplündert ist, beeindruckt sie durch die Skulpturen von Totenschädeln, das Portal und die ovalen Fenster.
Die letzte Attraktion dieses Dorfes ist das schöne Schloss. Von allen Barockbauten im Kreis Zgorzelec ist dies der wertvollste. Bis 1945 war das Schloss Sitz der bereits erwähnten Evangelischen Stiftung für wohlgeborene Damen. Der Palast liegt auf einer Insel, die von einem Wassergraben umgeben ist, der mit Wasser aus dem Fluss Witka gespeist wird. Eine Brücke mit drei Bögen und einem mit dem von Ziegler-Wappen geschmückten Tor führt zur Insel. Das Gebäude ist C-förmig, hat drei Stockwerke und vor dem Eingang befindet sich ein repräsentativer Innenhof. Das Schloss Radomierzyce war nie eine typische Magnatenresidenz. Nach dem Testament des 1734 verstorbenen Joachim Sigismund von Ziegler gingen sein umfangreicher Grundbesitz und das Schloss in den Besitz einer "freien, evangelischen weltlichen adeligen Damenanstalt" über, die nach dem Stifter Joachimstein benannt wurde. In der Vergangenheit beherbergte das Schloss gekrönte Staatsoberhäupter und andere Persönlichkeiten. Unter anderem waren hier König August II. der Starke von Polen, König Friedrich II. von Preußen, Prinz Wilhelm von Preußen (späterer Kaiser von Deutschland), Prinz Friedrich August (späterer König von Sachsen) und andere sächsische Könige zu Gast: Antonius, Johannes, Georg und Friedrich Augustus III. Nach dem Krieg wurden im Palast Geheimarchive aufbewahrt, zu denen Premierminister Piotr Jaroszewicz Zugang hatte und die möglicherweise der Grund für seine Ermordung waren. Dies bleibt bis heute ein Rätsel. Ende des 20. Jahrhunderts wurde mit dem Wiederaufbau des Palastes begonnen. Es wurde nicht fertig gestellt, und heute steht das Gebäude leer und kann leider nicht besichtigt werden.
