PL
Tam gdzie dziś mieszkają pensjonariusze Domu Pomocy Społecznej „Jutrzenka” urodził się przed laty jeden z najwybitniejszych mieszkańców tych ziem – Bartłomiej Scultetus. Teraz Kruczy Folwark zwany jest też Dworem Scultetusa. Przyszedł na świat w 1540 roku, zasłynął jako matematyk, astronom i kartograf a w dodatku był bardzo ceniony przez mieszczan i aż 6-krotnie wybierany burmistrzem. To on jako pierwszy stworzył mapę Górnych Łużyc. Budował też zegary słoneczne i był autorem kroniki miejskiej ,która do dziś jest cennym źródłem informacji o Görlitz. Budynki folwarku pojawiają się w kronikach w 1440 roku. Rodzina Scultetusa (inna wersja nazwiska to Schulz) nabyła je 2 1529 roku. Scultetus mieszkał tu przez pierwsze 30 lat życia, następnie przeprowadził się na obecną ulicę Peterstraße w Görlitz. Później posiadłość zmieniała swoich właścicieli i do 1945 roku była w rękach prywatnych, obecnie DPS „Jutrzenka” prowadzony jest przez Powiat Zgorzelecki.
W pobliżu wejścia do folwarku stoi pamiątkowy kamień z napisem: „B. Scultetus 1540-1614". Przypomina on o związkach uczonego z tym miejscem. W uroczystości pogrzebowej uczestniczyło 900 mieszkańców, co świadczy o uznaniu, jakie posiadał wśród miejscowej społeczności.
DE
Vor vielen Jahren wurde an dem Ort, an dem heute die Bewohner des Pflegeheims "Jutrzenka" leben, einer der bedeutendsten Bewohner dieser Gegend, Bartłomiej Scultetus, geboren. Heutzutage wird Kruczy Folwark auch Scultetus' Hof genannt. Er wurde 1540 geboren, wurde als Mathematiker, Astronom und Kartograph berühmt, genoss hohes Ansehen in der Bevölkerung und wurde sechsmal zum Bürgermeister gewählt. Er war der erste, der eine Karte der Oberlausitz zeichnete. Er baute auch Sonnenuhren und verfasste die Stadtchronik, die bis heute eine wertvolle Quelle für Informationen über Görlitz ist. Die Hofgebäude werden in den Chroniken 1440 erwähnt. Die Familie Scultetus (eine andere Version des Nachnamens ist Schulz) erwarb sie im Jahr 1529. Scultetus lebte hier die ersten 30 Jahre seines Lebens und zog dann in die heutige Peterstraße in Görlitz. Später wechselte das Gut seinen Besitzer und war bis 1945 in Privatbesitz. Heute wird das Pflegeheim „Jutrzenka" vom Bezirk Zgorzelec verwaltet.
In der Nähe des Eingangs zum Herrenhaus befindet sich ein Gedenkstein mit der Inschrift: "B. Scultetus 1540-1614". Es erinnert an die Verbindungen des Wissenschaftlers mit diesem Ort. An der Beerdigungszeremonie nahmen 900 Einwohner teil, was von der Wertschätzung zeugt, die er in der örtlichen Gemeinschaft genoss.
.
PL
Schodząc w ulicę Struga możemy zobaczyć rzadko występujące w Polsce szarogłazy (szarowaki). Wychodnia tychże szarogłazów zajmuje niewielką część wąwozu przy tej ulicy. Są to skały drobno – średnioziarniste, nie wykazujące żadnego ukierunkowania. W stanie świeżym posiadają kolor popielaty lub oliwkowo-popielaty, a w formie zwietrzałej przybierają barwę żółtoszarą. Są najstarszą serią skalną w Sudetach, ich wiek szacuje się na 560 milionów lat. Minerałami budującymi skałę są: kwarc, skalenie i łyszczyki. Te wystające części skał są chronione ustawowo od 1994 roku jako pomnik przyrody nieożywionej.
Wchodzimy teraz na szczyt Kruczego Wzgórza. Jest to osiedle domków, głównie dwurodzinnych, w większości budowanych na przełomie XIX i XX wieku. Na najwyższym punkcie wzgórza stoi od 1974 roku wieża ciśnień. Ma 25,5 m wysokości i zbudowana jest z trzech walcowych żelbetowych trzonów, połączonych ze sobą przeszkloną klatką schodową. Trzony konstrukcji kryją w swoim wnętrzu trzy stalowe, cylindryczne zbiorniki na wodę o pojemności 260 m³ każdy, bo jak każda wieża ciśnień, także ta przy ul. Pięknej ma za zadanie gromadzić wodę i zapewniać miastu jej odpowiednią rezerwę, na wypadek zwiększonego zużycia. Jej zadaniem jest także zapewnienie odpowiedniego ciśnienia w sieci wodociągowej. Blisko 700 m³ wody zgromadzonej w zbiornikach wieży gwarantuje większą stabilność dostaw wody do mieszkań, a w przypadku awarii wodociągu pozwoli przedsiębiorstwu wodociągowemu zachować ciągłość procesów technologicznych i uniknąć tym samym konieczności zakręcania wody dla miasta. Wieża pełni również funkcję zbiornika przeciwpożarowego. 22 marca każdego roku, gdy obchodzony jest Światowy Dzień Wody wieża otwarta jest dla chętnych i można wspinając się po 128 schodach wejść na szczyt i podziwiać z najwyższego punktu w Zgorzelcu panoramę miasta a także sąsiedniego Görlitz.
DE
Wenn wir die Struga-Straße hinuntergehen, können wir Grauwacken sehen, die in Polen selten sind. Der Aufschluss dieser Grauwacken nimmt einen kleinen Teil der Schlucht in dieser Straße ein. Es handelt sich um fein- bis mittelkörnige Gesteine, die keine Orientierung aufweisen. In frischem Zustand sind sie aschfahl oder olivgrau und färben sich bei Verwitterung gelblich-grau. Sie sind die älteste Gesteinsserie in den Sudeten, ihr Alter wird auf 560 Millionen Jahre geschätzt. Die Mineralien, aus denen das Gestein besteht, sind Quarz, Feldspat und Schiefer. Diese vorspringenden Teile der Felsen sind seit 1994 als Denkmal der unbelebten Natur gesetzlich geschützt.
Wir steigen nun zum Gipfel des Rabenhügel auf. Es handelt sich um eine Wohnsiedlung mit überwiegend Zweifamilienhäusern, die zumeist um die Wende vom 19. zum 20. Jahrhundert erbaut wurden. Auf dem höchsten Punkt des Hügels befindet sich seit 1974 ein Wasserturm. Es ist 25,5 m hoch und besteht aus drei zylindrischen Stahlbetonschächten, die durch eine Glastreppe verbunden sind. In den Schächten verbergen sich drei zylindrische Wassertanks aus Stahl mit einem Fassungsvermögen von je 260 m³, denn wie jeder Wasserturm ist auch der in der Piękna-Straße dazu bestimmt, Wasser zu sammeln und der Stadt eine angemessene Reserve für den Fall eines erhöhten Verbrauchs zu bieten. Seine Aufgabe ist es auch, für einen ausreichenden Druck im Wasserversorgungssystem zu sorgen. Die fast 700 m³ Wasser, die in den Behältern des Turms gespeichert werden, gewährleisten eine stabilere Wasserversorgung der Haushalte und ermöglichen es dem Wasserwerk im Falle eines Wasserleitungsbruchs, die Kontinuität der technologischen Prozesse aufrechtzuerhalten und so zu vermeiden, dass das Wasser für die Stadt abgestellt werden muss. Der Turm dient auch als Feuerreservoir. Jedes Jahr am 22. März, dem Weltwassertag, ist der Turm für die Öffentlichkeit zugänglich, und die Besucher können 128 Stufen bis zur Spitze hinaufsteigen und vom höchsten Punkt in Zgorzelec aus dem Panorama der Stadt und des benachbarten Görlitz bewundern.
PL
Schodząc z Kruczego Wzgórza jesteśmy już blisko „Royal Berry”. Pod tą nazwą kryje się działająca od niedawna pijalnia czekolady i miejsce, gdzie można posmakować lodów naturalnych. Właśnie dla lodów tu się znaleźliśmy. Właściciel przygotowuje specjalną degustację i można spróbować różnych smaków siedząc przy stolikach na świeżym powietrzu.
Po odpoczynku idziemy spacerem do pobliskiego parku im. Ignacego Paderewskiego. Ten symetryczny, założony w latach 30-tych XX wieku park przed wojną nosił imię Georga Wiesnera, zmarłego w 1931 roku nadburmistrza Görlitz. Przy wejściu znajduje się obelisk, który pełni funkcję pomnika poświęconego pamięci Greków przybyłych do Zgorzelca. Postawiono go w 2016 roku, czyli w 100. rocznicę przyjazdu greckich żołnierzy do ówczesnego Görlitz. W trakcie I wojny światowej w tym miejscu, na 28 hektarach okalających ten teren istniał „Obóz grecki”. Założony został na miejscu pól uprawnych, w sąsiedztwie koszar oraz w oddaleniu od budynków mieszkalnych. Cały teren ogrodzony był drutem kolczastym. Przed przybyciem Greków mieszkali tu głównie Rosjanie, Anglicy i Francuzi. Jeńcy mieszkali w ogromnych barakach przypominających hale o długości 40 m i szerokości 37 m. W takim pomieszczeniu mogło przebywać ponad 500 osób.
W 1916 r. do obozu przybyło ok. 6500 żołnierzy IV Korpusu Armii Greckiej. De facto nie byli oni jeńcami lecz gośćmi, a to wszystko przez pertraktacje prowadzone z Niemcami. Odkąd w obozie zamieszkali Grecy, uzyskał on status obszaru eksterytorialnego. Dobudowano wiele mniejszych baraków, a dla oficerów wręcz mieszkania. Istniał lazaret, kuchnia, punkty dezynfekcyjne, cerkiew, pomieszczenia były ogrzewane żeliwnymi piecami na węgiel. Swoboda panująca w obozie poskutkowała potrzebą utworzenia obozowego aresztu, na który przerobiono jeden z mniejszych baraków. Pomiędzy barakami były ogródki warzywne, rabaty kwiatowe jak i boisko. Większość Greków z czasem podjęła pracę, opłacano i traktowano ich na równi z Niemcami. Obowiązywał ich też cały pakiet socjalny, coś, czego w Grecji jeszcze nie było.
Po 3 latach, w 1919 r. Grecy wrócili do ojczyzny. Zostało tu na zawsze 133, którzy zostali pochowani na cmentarzu miejskim w Görlitz. Informują nas o tym stosowne tablice na obelisku, napisane w języku polskim, greckim oraz niemieckim. Po wyjeździe Greków obóz zmodernizowano i przystosowano do użytku dla niemieckiego wojska.
DE
Beim Abstieg vom Rabenhügel sind wir bereits in der Nähe der "Königlichen Beere". Hinter diesem Namen verbirgt sich eine kürzlich eröffnete Schokoladenbar und ein Ort, an dem man natürliches Eis probieren kann. Wir sind nur wegen des Eises hierhergekommen. Der Besitzer bereitet eine spezielle Verkostung vor, und Sie können an Tischen im Freien sitzend verschiedene Geschmacksrichtungen probieren.
Nachdem wir uns ausgeruht haben, machen wir einen Spaziergang zum nahe gelegenen Ignacy-Paderewski-Park. Dieser symmetrische Park, der in den 1930er Jahren angelegt wurde, war vor dem Krieg nach dem 1931 verstorbenen Görlitzer Oberbürgermeister Georg Wiesner benannt. Am Eingang steht ein Obelisk, der den Griechen, die nach Zgorzelec kamen, ein Denkmal setzt. Es wurde 2016 anlässlich des 100. Jahrestages der Ankunft griechischer Soldaten im damaligen Görlitz errichtet. Während des Ersten Weltkriegs befand sich in der Umgebung des Geländes auf 28 Hektar ein "griechisches Lager". Sie wurde auf einem Ackergelände, in der Nähe von Kasernen und in einiger Entfernung von Wohngebäuden errichtet. Das gesamte Gebiet war von Stacheldraht umgeben. Vor der Ankunft der Griechen war die Stadt hauptsächlich von Russen, Engländern und Franzosen bewohnt. Die Häftlinge lebten in riesigen, 40 m langen und 37 m breiten, barackenartigen Unterkünften. In diesen Hallen könnten mehr als 500 Personen untergebracht werden.
Im Jahr 1916 kamen etwa 6500 Soldaten des IV. Armeekorps der griechischen Armee in das Lager. In Wirklichkeit waren sie keine Kriegsgefangenen, sondern Gäste, weil sie mit den Deutschen verhandelt hatten. Da die Griechen in dem Lager lebten, erhielt es den Status eines exterritorialen Gebiets. Viele kleinere Kasernen und sogar Wohnungen für Offiziere wurden hinzugefügt. Es gab eine Krankenstation, eine Küche, Desinfektionseinrichtungen und eine orthodoxe Kirche, und die Räumlichkeiten wurden mit gusseisernen Kohleöfen beheizt. Die Freiheit des Lagers machte ein Lagergefängnis erforderlich, zu dem eine der kleineren Baracken umgebaut wurde. Zwischen den Baracken befanden sich Gemüsegärten, Blumenbeete und ein Spielfeld. Im Laufe der Zeit nahmen die meisten Griechen eine Arbeit auf und wurden gleich bezahlt und behandelt wie die Deutschen. Sie hatten auch ein ganzes Sozialpaket, das es in Griechenland noch nicht gab.
Nach 3 Jahren, im Jahr 1919. kehrten die Griechen in ihr Heimatland zurück. Die 133 hier Gebliebenen sind auf dem Görlitzer Stadtfriedhof begraben. Entsprechende Tafeln auf dem Obelisken informieren uns in polnischer, griechischer und deutscher Sprache. Nach dem Abzug der Griechen wurde das Lager modernisiert und für die Nutzung durch die deutsche Armee angepasst.
