PL
Zittau, miasto, które w Polsce znane jest jako Żytawa, położone jest w pobliżu styku 3 granic: niemieckiej, polskiej i czeskiej. Posiada bogatą historię, ciekawe zabytki i reklamuje się jako „Miasto zasłon wielkopostnych”. Hasło to oznacza, że znajdują się tu unikatowe zasłony, które w przeszłości zakrywały ołtarz w czasie Wielkiego Postu. Naszą wycieczkę rozpoczniemy od najważniejszej z tych zasłon, czyli Wielkiego Żytawskiego Płótna. To największy skarb Żytawy. Aby go zobaczyć należy wejść do muzeum, które znajduje się w nieczynnym już kościele p.w. św. Krzyża. Sam kościół pochodzi z 1400 roku, jest w stylu gotyckim a sklepienie palmowe wewnątrz kwadratowej nawy kościelnej jest podparte tylko jednym centralnym filarem o wysokości 12 metrów. Kościół, który w XVII wieku został odbudowany po pożarze, przez ponad 300 lat był miejscem pochówków. Jego ściany i empory pokrywają epitafia żytawskich rodzin. Służył on celom liturgicznym do 1972 roku. Wtedy został sekularyzowany i obecnie spełnia funkcję muzealną. Wspomniana Wielka Zasłona znajduje się w miejscu ołtarza głównego. Nie sposób jej przeoczyć, gdyż jej rozmiary to aż 6,8 m x 8,2 m. Powstała w 1472 roku i używana była w kościele św. Jana. W czasie reformacji Marcin Luter nakazał usuwać takie zasłony z kościołów, przez co trafiła ona do biblioteki ratuszowej, gdzie spędziła ponad 100 lat. Następnie zaginęła, odnaleziono ją w 1840 roku i przewieziono do pałacu w Dreźnie. Wróciła do Zittau w 1876 roku. Na czas II wojny światowej schowano ją w piwnicy zamku w Oybin. Tam później odnaleźli ją sowieccy żołnierze i podarli na fragmenty. Po gruntownej renowacji udostępniono ją zwiedzającym w tym właśnie były kościele. Zasłona posiada 90 pól z namalowanymi temperą na płótnie obrazami na temat historii Boga i ludzi: od stworzenia świata po Sąd Ostateczny. Można zapoznać się z jej opisem wysłuchując tekstu w języku polskim lub niemieckim.
DE
Zittau, eine Stadt, die in Polen als Żytawa bekannt ist, liegt in der Nähe des Schnittpunkts von drei Grenzen: der deutschen, der polnischen und der Tschechischen. Sie hat eine reiche Geschichte, interessante Denkmäler und wirbt für sich selbst als die "Stadt der Fastenschleier". Dieser Slogan bedeutet, dass es einzigartige Schleier gibt, die in der Fastenzeit den Altar bedecken. Wir beginnen unseren Rundgang mit dem bedeutendsten dieser Schleier, dem Großen Zittauer Segeltuch. Es ist der größte Schatz von Zittau. Um sie zu sehen, müssen Sie das Museum betreten, das sich in der inzwischen stillgelegten Kirche des Heiligen Kreuzes befindet. Die Kirche selbst stammt aus dem Jahr 1400, ist im gotischen Stil gehalten und das Palmengewölbe im Inneren des quadratischen Kirchenschiffs wird nur von einem 12 Meter hohen Mittelpfeiler gestützt. Die Kirche, die nach einem Brand im 17. Jahrhundert wieder aufgebaut wurde, war über 300 Jahre lang eine Begräbnisstätte. Seine Wände und Galerien sind mit Epitaphien der Familien von Zittau bedeckt. Sie diente bis 1972 liturgischen Zwecken. Dann wurde es säkularisiert und dient heute als Museum. Der erwähnte Große Schleier befindet sich an der Stelle des Hauptaltars. Mit einer Größe von 6,8 m x 8,2 m ist er nicht zu übersehen. Sie wurde 1472 angefertigt und in der Kirche St. Johannes verwendet. Während der Reformation ordnete Martin Luther an, solche Vorhänge aus den Kirchen zu entfernen, und so landete er in der Rathausbibliothek, wo er über 100 Jahre lang blieb. Sie verschwand dann, wurde 1840 gefunden und in das Dresdner Schloss gebracht. 1876 kehrte sie nach Zittau zurück. Während des Zweiten Weltkriegs wurde es im Keller des Schlosses in Oybin versteckt. Dort wurde es später von sowjetischen Soldaten gefunden und in Stücke gerissen. Nach umfangreichen Restaurierungsarbeiten wurde es in der ehemaligen Kirche für die Öffentlichkeit zugänglich gemacht. Der Schleier besteht aus 90 Feldern mit Temperamalereien auf Leinwand, die die Geschichte Gottes und des Menschen darstellen: von der Erschaffung der Welt bis zum Jüngsten Gericht. Sie können eine Beschreibung auf Polnisch oder Deutsch lesen.
PL
Przechodzimy teraz na Nowy Rynek. Stoi tu barokowa fontanna Herkulesa, wybudowana w 1708 roku przez Johanna Michaela Hoppenhaupta na cześć Augusta II Mocnego, zwanego saksońskim Herkulesem.
Na tym placu widać już największą budowlę, jaką jest Dom Solny. Ta monumentalna, późnogotycka budowla świecka powstała w 1511 roku jako spichlerz, stajnia i arsenał. Stoi ona na fundamentach XIV-wiecznego magazynu soli – stąd jej nazwa. W XVIII wieku rozszerzono ją na 8 kondygnacji i dobudowano wysoki, mansardowy dach. Obecnie w byłym domu solnych działają różne instytucje, sklepy i restauracja.
W pobliżu istniejących kiedyś murów miejskich w roku 1907 wybudowano urokliwy zegar kwiatowy. Mechanizm działa prawidłowo a o czasie informują cyfry ułożone z kwiatów. 3 razy w roku na tym zegarze sadzi się ok. 4000 kwiatów. Zimą są to szyszki, gałązki i mech, W 1966 roku dołożono kuranty z 21 porcelanowych dzwonków pochodzących z miśnieńskiej manufaktury. Latem wygrywane są na nich znane melodie.
DE
Wir gehen nun weiter zum Neuen Markt. Hier steht der barocke Herkulesbrunnen, der 1708 von Johann Michael Hoppenhaupt zu Ehren Augusts II. des Starken, auch bekannt als Sächsischer Herkules, errichtet wurde.
Auf diesem Platz sehen Sie bereits das größte Gebäude, das Salzhaus. Dieser monumentale spätgotische Profanbau wurde 1511 als Getreidespeicher, Stallungen und Arsenal errichtet. Es steht auf den Fundamenten eines Salzlagers aus dem 14. Jahrhundert - daher sein Name. Im 18. Jahrhundert wurde es auf 8 Stockwerke erweitert und mit einem hohen Mansarddach versehen. Heute beherbergt das ehemalige Salzhaus verschiedene Einrichtungen, Geschäfte und ein Restaurant.
In der Nähe der ehemaligen Stadtmauer wurde 1907 eine bezaubernde Blumenuhr errichtet. Der Mechanismus funktioniert einwandfrei, und die Zeit wird durch Ziffern aus Blumen angezeigt. Dreimal im Jahr werden etwa 4000 Blumen auf diese Uhr gepflanzt. Im Jahr 1966 wurden 21 Porzellanglocken aus der Meißner Werkstatt als Glockenspiel hinzugefügt. 1966 kam eine Glockenspieluhr hinzu, die aus 21 Porzellanglocken aus der Meißner Manufaktur besteht und auf der im Sommer bekannte Melodien gespielt werden.
PL
Tuż za zegarem widzimy jedną z pozostałości po murach miejskich – basztę rzeźniczą. 13 podobnych baszt wybudowano w XVI wieku. Nazwa informuje o tym, że w razie zagrożenia wojennego mężczyźni z cechu rzeźników mieli za zadanie bronić miasta w tej części murów.
Idziemy teraz do Rynku, którego dominantą jest ratusz pochodzący z lat 40-tych XIX wieku. To już 4 budynek ratuszowy w tym miejscu. Przypomina on renesansowe pałace północnych Włoch. Po bokach portalu stoją posągi dwóch bogiń: po lewej widzimy temidę, boginię sprawiedliwości, która trzyma w ręce kodeks. Po prawej zaś z pochodnią, księgą i sową – Sofia, symbol mądrości. Sprawiedliwość i mądrość to cechy, którymi powinni charakteryzować się pracujący tu urzędnicy.
Z drugiej strony Rynku widać renesansową fontannę Marsa. Jest ona najstarsza w mieście. Pochodzi z 1585 roku. Jest symbolem żytawskiego handlu i rzemiosła. 4 widoczne aniołki trzymają miejskie bogactwa. Były nimi owoce, sakiewki, zboże i czółenko tkackie. Na kolumnie fontanny stoi rzymski bóg wojny Mars, w przyłbicy, zbroi i z halabardą.
W pobliżu fontanny jest godna polecenia kawiarnia Scherdtner. Można tu chwilę odpocząć.
DE
Gleich hinter der Uhr sehen wir einen der Überreste der Stadtmauer - den Metzgerturm. 13 ähnliche Türme wurden im 16. Jahrhundert gebaut. Der Name verrät, dass die Männer der Metzgerzunft im Falle einer Kriegsbedrohung die Aufgabe hatten, die Stadt in diesem Teil der Mauern zu verteidigen. Wir gehen nun zum Marktplatz, dessen Hauptmerkmal das Rathaus aus den 1840er Jahren ist. Es ist bereits das 4. Rathausgebäude an diesem Ort. Er ähnelt den norditalienischen Renaissancepalästen. An den Seiten des Portals befinden sich Statuen von zwei Göttinnen: Links sehen wir Temida, die Göttin der Gerechtigkeit, die den Kodex in der Hand hält. Rechts, mit einer Fackel, einem Buch und einer Eule, steht Sophia, das Symbol der Weisheit. Gerechtigkeit und Weisheit sind Eigenschaften, die die hier tätigen Beamten auszeichnen sollten.
Auf der anderen Seite des Platzes befindet sich der Marsbrunnen aus der Renaissance. Es ist das älteste in der Stadt. Sie stammt aus dem Jahr 1585. Sie ist ein Symbol des Zittauer Handels und Handwerks. 4 sichtbare Engel halten die Reichtümer der Stadt. Es waren Früchte, Geldbeutel, Getreide und ein Weberschiffchen. Auf der Säule des Brunnens steht der römische Kriegsgott Mars, der ein Visier und eine Rüstung trägt und eine Hellebarde hält.
In der Nähe des Brunnens befindet sich das Café Scherdtner, das sehr zu empfehlen ist. Hier können Sie sich eine Weile entspannen.
PL
Z kawiarni widać wieże kościoła p.w. św. Jana Chrzciciela i Jana Ewangelisty. Zaraz po powstaniu w XIII wieku, kościół należał do joannitów. Przebudowano go w XV wieku, a w XVIII wieku został zniszczony. Kolejna odbudowa trwała 80 lat. Projekt kościoła nakreślił bardzo ceniony wtedy architekt, Karl Friedrich Schinkel. Na miejscu, budową jednak kierował żytawski architekt Carl August Schramm. Wieże są od siebie zupełnie różne, gdyż 1 zachowała się ze starego kościoła, a Schinkel nie chciał budować takiej samej. Dziś kościół służy parafii ewangelickiej.
Na tyłach kościoła możemy zobaczyć jeden z najstarszych budynków gimnazjalnych w Niemczech. Ówczesny burmistrz Nikolaus von Dornspach otworzył tu w 1586 roku szkołę łacińską. W murze znajduje się nawet nagrobek von Dornsbacha, gdyż plac między kościołem a szkołą był kiedyś cmentarzem. Burmistrz, który wspierał humanistyczny kierunek kształcenia w Żytawie kazał pod gzymsem dachowym umieścić łaciński napis, który jest cytatem z Cycerona. Można go przetłumaczyć jako: „Nie możemy dla państwa spełnić większego i lepszego zadania, niż uczyć młodzież, zwłaszcza w tych czasach i okolicznościach, którymi jest tak zepsuta, że trzeba ją poskramiać wszelkimi środkami i trzymać w ryzach”. Po 21 wiekach, słowa te wydają się być wciąż aktualne.
Ostatnim miejscem w Żytawie, które zwiedzimy, będzie Muzeum Miejskie. Mieści się ono w budynkach byłego klasztoru franciszkanów. Zabudowania klasztorne pochodzą jeszcze z XIII wieku, kościół p.w. św. Piotra i Pawła również. Franciszkanie zajmowali te miejsca do czasów reformacji, ostatni mnich wyjechał stąd w 1554 roku. Później wnętrza mieściły bibliotekę a dziś muzeum, które prezentując wystawy w byłych celach mnichów opowiada o żytawskich przestrzeniach życiowych. Jedna ze stałych wystaw prezentuje Małą Zasłonę Wielkopostną. Jest ona faktycznie mniejsza a także młodsza od tej widzianej na początku tej wycieczki. Powstała w 1573 roku i przedstawia 1 główny wizerunek, to rzadki okaz zasłon Arma Christi. Na świecie zachowało się tylko 7 takich. Ma 15 m² i przedstawia ukrzyżowanie Chrystusa. Prócz silnego zabrudzenia, nie uległa z biegiem czasu większym zniszczeniom. Co ciekawe, została wykonana już w czasach poreformacyjnych. Używano jej w żytawskim kościele św. Jana. Zakrywała drewniany ołtarz, a od 2005 r. można ją zobaczyć w tym muzeum.
DE
Vom Café aus können Sie die Türme der Kirche St. Johannes der Täufer und St. Johannes der Evangelist sehen. Kurz nach ihrer Gründung im 13. Jahrhundert gehörte die Kirche dem Johanniterorden. Sie wurde im 15. Jahrhundert wieder aufgebaut und im 18. Jahrhundert zerstört. Der anschließende Wiederaufbau dauerte 80 Jahre. Der Entwurf der Kirche stammt von dem damals hoch angesehenen Architekten Karl Friedrich Schinkel. Vor Ort wurde der Bau jedoch von dem Zittauer Architekten Carl August Schramm geleitet. Die Türme sind völlig unterschiedlich, da einer von der alten Kirche erhalten blieb und Schinkel nicht denselben bauen wollte. Heute dient die Kirche der evangelischen Gemeinde.
Auf der Rückseite der Kirche befindet sich eines der ältesten Gymnasialgebäude Deutschlands. Der damalige Bürgermeister Nikolaus von Dornsbach eröffnete hier im Jahr 1586 eine Lateinschule. In der Mauer befindet sich sogar ein Grabstein von Dornsbach, denn der Platz zwischen Kirche und Schule war früher ein Friedhof. Der Oberbürgermeister, der die humanistische Ausrichtung der Bildung in Zittau unterstützte, ließ unter dem Dachgesims eine lateinische Inschrift anbringen, die ein Zitat von Cicero darstellt. Es kann übersetzt werden mit: "Wir können keine größere und bessere Aufgabe für den Staat erfüllen, als die Jugend zu unterrichten, besonders in diesen Zeiten und Umständen, durch die sie so verdorben ist, dass sie mit allen Mitteln gezähmt und im Zaum gehalten werden muss". Nach 21 Jahrhunderten scheinen diese Worte immer noch aktuell zu sein.
Der letzte Ort in Zittau, den wir besuchen werden, ist das Stadtmuseum. Es befindet sich in den Gebäuden des ehemaligen Franziskanerklosters. Die Klostergebäude stammen aus dem 13. Jahrhundert, ebenso wie die Kirche St. Peter und Paul. Die Franziskaner bewohnten diesen Ort bis zur Reformation, der letzte Mönch verließ ihn 1554. Später beherbergten die Innenräume eine Bibliothek und heute ein Museum, das die Geschichte der Lebensräume von Zittau durch Ausstellungen in den ehemaligen Zellen der Mönche erzählt. Eine der Dauerausstellungen präsentiert den Kleinen Fastenschleier. Sie ist kleiner und auch jünger als die, die wir zu Beginn dieser Tour gesehen haben. Es wurde 1573 geschaffen und stellt 1 Hauptbild dar. Es ist ein seltenes Exemplar der Arma-Christi-Schleier. Nur 7 von ihnen haben auf der Welt überlebt. Es ist 15 m² groß und stellt die Kreuzigung Christi dar. Abgesehen von den starken Verschmutzungen hat es im Laufe der Zeit nicht viel Schaden genommen. Interessanterweise wurde sie bereits in der nachreformatorischen Zeit hergestellt. Sie wurde in der Kirche des Heiligen Johannes in Zittau verwendet. Sie bedeckte den Holzaltar und ist seit 2005 in diesem Museum zu sehen.
