Silos przy Moście Staromiejskim
Ogromny silos, stojący przy wschodniej flance Mostu Staromiejskiego, jest najpóźniej dobudowaną częścią młyna trójkołowego.
Młyn po raz pierwszy wspomniany został w 1273 roku. Według zapisów, przekazany został szpitalowi, istniejącemu przy kościele Świętego Ducha. Szybko został przekazany w dzierżawę prywatnym właścicielom, z których część była również właścicielami lezącego po drugiej stronie rzeki młyna czterokołowego. Pod koniec XVI wieku leżący pod Wzgórzem Garbarskim młyn zyskał nowych właścicieli i nową funkcję – narożnik młyna sprzedano garbarzom. W 1820 roku dobudowano do niego fabrykę sukna. Tę podwójną funkcję budynek pełnił aż do roku 1914.
Same budynki wielokrotnie przebudowywano, zarówno z powodu działań wojennych, jak i naturalnych katastrof. Liczne powodzie i pożary wielokrotnie wymuszały jego odbudowę, po raz ostatni w 1925 roku. Większość z dawnych zabudowań młyna nie zachowała się do dziś.
Najpóźniej dodaną częścią jest silos zbożowy. Surowa bryła budynku o kształcie średniowiecznej wieży ma 34 metry wysokości, i uważana jest za jeden z charakterystycznych punktów miasta Zgorzelec.
Obecnie młyn wraz z silosem znajduje się w prywatnych rękach. Z tarasu znajdującej się w nim restauracji mamy znakomity widok na wejście do starówki Goerlitz, z młynem czterokołowym u podnóża wzgórza z kościołem św. Piotra i Pawła. Większość jego dawnych zabudowań już nie istnieje, jak na przykład jak stojący tam wcześniej szpital i kościół Świętego Ducha, rozebrany ostatecznie po powodzi w 1905 roku. Wtedy też (po raz kolejny) przebudowano Most Staromiejski, zastępując istniejącą, drewnianą przeprawę. W ich miejscu znajdują się obecnie tereny rekreacyjne z częścią gastronomiczną.
Na budynku silosu zbożowego, stojącego przy ulicy Wrocławskiej 1, od 1998 roku widnieje płaskorzeźba ceramiczna, zwana WAZE – czyli Wyraz Artystyczny Zjednoczonej Europy. Płaskorzeźba, o wymiarach 12 x 5,5m. Przedstawia ona kobietę ze skrzydłami ptaka, spoglądającą przez Nysę łużycką, i symbolizuje ideę rodzącej się pomiędzy miastami wspólnoty oraz wolność.
Autorami pracy są ormianin Vahan Bego i Michał Bulak; widoczną zarówno z polskiej, jak i niemieckiej strony płaskorzeźbę wykonano w Zakładach Płytek Ceramicznych „Przyborsk” w Gierałtowie.
DER SILO AN DER ALTSTADTBRÜCKE
Der große Silo an der östlichen Seite der Altstadtbrücke ist der zuletzt angebaute Teil der Dreiradenmühle. Diese Mühle wurde erstmals 1273 erwähnt. Sie wurde dem damals am Heilig-Geist-Kirchhof bestehenden Hospital übertragen. Kurz darauf wurde die Mühle an private Pächter übergeben, von denen einige auch die Vierradenmühle auf der anderen Flussseite besaßen. Ende des 16. Jahrhunderts wechselte die unter dem Gerberberg liegende Mühle ihre Besitzer und ihre Funktion – die Ecke der Mühle wurde an Gerber verkauft. 1820 wurde an die Mühle eine Tuchfabrik angebaut. Diese Doppelfunktion erfüllte das Gebäude bis 1914.
Die Mühlengebäude wurden sowohl durch Kriegshandlungen als auch durch Naturkatastrophen mehrfach umgebaut. Hochwasser und Brände erforderten immer wieder den Wiederaufbau der Mühle, zuletzt 1925. Die meisten der früheren Mühlengebäude haben jedoch nicht bis heute überdauert.
Der Getreidesilo ist der zuletzt hinzugefügte Teil. Der kantige Bau, der an einen mittelalterlichen Turm erinnert, ist 34 Meter hoch und gilt als eines der Wahrzeichen der Stadt Zgorzelec.
Heute befindet sich die Mühle mit dem Silo in Privatbesitz. Von der Terrasse des dortigen Restaurants hat man einen ausgezeichneten Blick auf den Eingang zur Altstadt von Görlitz sowie auf die Vierradenmühle am Fuße des Hügels mit der Peterskirche. Die meisten der früheren Gebäude, wie das Hospital und die Heilig-Geist-Kirche, existieren nicht mehr – die Kirche wurde nach dem Hochwasser von 1905 abgerissen. Zu dieser Zeit wurde auch die Altstadtbrücke umgebaut, wobei die bestehende Holzbrücke ersetzt wurde. Heute befinden sich auf dem ehemaligen Gelände Freizeit- und Gastronomiebereiche.
Seit 1998 befindet sich an der Fassade des Silos in der Wrocławska-Straße 1 ein Keramikrelief namens WAZE – Künstlerischer Ausdruck des Vereinten Europa. Das Relief, das 12 x 5,5 Meter misst, zeigt eine Frau mit Vogelschwingen, die über die Lausitzer Neiße blickt, und symbolisiert die entstehende Gemeinschaft zwischen den Städten und die Freiheit.
Die Schöpfer des Werkes sind der Armenier Vahan Bego und Michał Bulak. Das sowohl von der polnischen als auch der deutschen Seite sichtbare Relief wurde in den Keramikwerken „Przyborsk“ in Gierałtów hergestellt.
