Dawna elektrownia miejska
Stojąc na Moście Jana Pawła II i patrząc na polską stronę rzeki, nie sposób przeoczyć znajdującej się po jego południowej stronie pięknej, ceglanej, neogotyckiej w formie budowli. To dawna elektrownia miejska, wybudowana na początku XX wieku.
Na początku XIX wieku, zaraz po otwarciu Reichenberg Brücke (Mostu Miejskiego, Mostu Przyjaźni), wschodnia część miasta zaczęła błyskawicznie się rozwijać. Sprzyjał temu prężny rozwój handlu i przemysłu – miasto przeżywało wtedy swoje „złote lata”. Z powstającą wschodnią dzielnicą połączył ją nie tylko nowy most, pozwalający odciążyć jedyny, do 1875 roku, Most Staromiejski i przekierować ruch (również tramwajowy) do szybko rosnącej dzielnicy miasta.
W rejonie mostu staromiejskiego nad brzegami Nysy powstało kilka fabryk sukna, głównie w budynkach dawnych młynów, gdzie urządzenia mechaniczne napędzane były siłą wody. Ukształtowany przez industrializację, pierwszy obszar przemysłowy powstał nad brzegiem Nysy w obszarze starego miasta. Wraz z budową nowego mostu, obszar ten zaczął w sposób naturalny przesuwać się wzdłuż Prager Strasse (obecnej ulicy Daszyńskiego). Tu właśnie wzniesiono budynek elektrowni miejskiej (Städtisches Elektrizitätswerk Goerlitz Ost), zaopatrującej w prąd coraz szybciej zaludniającą się dzielnicę.
Osiedlających się tu mieszkańców przyciągały niskie podatki i ceny gruntów, dalekosiężny rozwój transportu, oraz szybko rozwijające się przedsiębiorstwa, gwarantujące pracę. Działały tu kopalnie węgla brunatnego, browar, odlewnie żelaza, fabryki maszyn, tartaki parowe, przędzalnie, fabryki wyrobów tekstylnych, galanterii skórzanej, wyrobów stalowych czy słodyczy.
Obecnie dawna elektrownia stoi pusta. Choć straciła swój charakterystyczny dla XIX-wiecznej zabudowy miasta wysoki komin, bryła jej budynku nadal robi wrażenie, a odczyszczona fasada punktuje widok na wschodni brzeg Nysy przy moście Jana Pawła II. Elektrownia jest zamknięta dla zwiedzających.
Ehemaliges städtisches Elektrizitätswerk
Stehend auf der Johannes-Paul-II.-Brücke und blickend auf die polnische Seite des Flusses, kann man das schöne, neogotische Gebäude aus Backstein an seiner Südseite nicht übersehen. Dies ist das ehemalige städtische Elektrizitätswerk, das Anfang des 20. Jahrhunderts erbaut wurde.
Zu Beginn des 19. Jahrhunderts, kurz nach der Eröffnung der Reichenberger Brücke (Stadtbrücke, Freundschaftsbrücke), begann sich der östliche Teil der Stadt rasch zu entwickeln. Dies wurde durch den florierenden Handel und die Industrie gefördert – die Stadt erlebte damals ihre „goldenen Jahre“. Die neu entstehende östliche Vorstadt wurde nicht nur durch die neue Brücke verbunden, die die bis 1875 einzige Altstadtbrücke entlastete und den Verkehr (auch den Straßenbahnverkehr) in das schnell wachsende Stadtviertel lenkte.
Im Bereich der Altstadtbrücke entstanden am Ufer der Neiße mehrere Tuchfabriken, hauptsächlich in ehemaligen Mühlengebäuden, wo mechanische Geräte durch Wasserkraft angetrieben wurden. Das von der Industrialisierung geprägte erste Industriegebiet entstand am Ufer der Neiße im Bereich der Altstadt. Mit dem Bau der neuen Brücke begann sich dieses Gebiet auf natürliche Weise entlang der Prager Straße (heutige Daszyńskiego-Straße) auszudehnen. Hier wurde das Gebäude des städtischen Elektrizitätswerks (Städtisches Elektrizitätswerk Görlitz Ost) errichtet, das den immer dichter besiedelten Stadtteil mit Strom versorgte.
Die hier ansässigen Bewohner wurden durch niedrige Steuern und Grundstückspreise, die weitsichtige Entwicklung des Verkehrs sowie die schnell wachsenden Unternehmen, die Arbeit garantierten, angezogen. Hier gab es Braunkohlenbergwerke, eine Brauerei, Eisenhütten, Maschinenfabriken, Dampfsägewerke, Spinnereien, Textilfabriken, Lederwarenfabriken, Stahlwarenfabriken und Süßwarenfabriken.
Heute steht das ehemalige Elektrizitätswerk leer. Obwohl es seinen für die Bebauung der Stadt im 19. Jahrhundert charakteristischen hohen Schornstein verloren hat, beeindruckt das Gebäude noch immer durch seine Form, und die gereinigte Fassade betont den Blick auf das östliche Neißeufer bei der Johannes-Paul-II.-Brücke. Das Elektrizitätswerk ist für Besucher geschlossen.
